"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Herinneringen in aluminiumfolie

Vrijdag, 28 april, 2017

Geschreven door: Jamal Ouariachi
Artikel door: Joke Simmelink

Welkom bij het kampvuur van Ouariachi’s lugubere verhalen

Tien verhalen, gevangen onder één kaft. Jamal Ouariachi laat in Herinneringen in aluminiumfolie de donkere kanten van de samenleving zien. Verkrachting, moord, verlies, verdriet, vooroordelen, mislukking  – alles passeert de revue. Toch is het geen duister boek. Je kunt de bundel gerust lezen tijdens een regenachtig weekend vlak na een verschrikkelijke week zonder er depressief van te worden. Hoe luguber de verhalen ook zijn, ze blijven licht.

[Recensie] Laten we voor de verandering eens bij het einde beginnen: het nawoord. Hierin buigt Ouariachi zich over de vraag waardoor korte verhalen zo’n erbarmelijke status hebben. De schuld ligt volgens hem bij de schrijvers, omdat zij het genre zelf ook niet écht serieus nemen. Ze schrijven vooral korte verhalen in opdracht van tijdschriften, bundels met bepaalde selectiecriteria, literaire avondjes in de kroeg, wedstrijden met prijzengeld, noem maar op. Veel van die verhalen worden puur voor het geld geschreven – er zitten daarom geen bloed, zweet en tranen in, wat bij romans vaak wel het geval is.

Ouariachi verklaart dit verschijnsel als volgt: “Het publiceren van een slecht verhaal levert, kortom, geen enkele reputatieschade op, terwijl het wél geld oplevert. Tel uit je winst.” Uit het hele nawoord spreekt afkeer. Neem bijvoorbeeld deze passage over de verzoeken die schrijvers krijgen om een kort verhaal te schrijven: “Nu eens word je gemaild door een literair tijdschrift, dan weer door mensen die bezig zijn een bundel ‘erotische verhalen’ samen te stellen of een boek met als selectiecriterium ‘schrijvers geboren tussen 3 december 1976 en 26 april 1984’, of het verzoek komt van organisatoren van een literaire avond rond ‘kroegverhalen’, alles is mogelijk.”

Boekenkrant

Op de laatste pagina is natuurlijk de verantwoording te vinden. Wat blijkt? Slechts twee van de tien verhalen zijn niet eerst elders verschenen, voor ze in deze bundel terecht kwamen. Verzamelbundels, culturele cafés, literaire tijdschriften, alles wat hij net genoemd en gehekeld heeft, komt voorbij. Krijg je daarvan een beetje zure smaak je in mond, na het lezen van Ouariachi’s vurige betoog? Logisch, want wat is het verschil tussen de bundel Halloween Horror Verhalen waaraan hij een bijdrage leverde en de eerder genoemde bundel ‘erotische verhalen’? Of tussen de genoemde kroegverhalen en zijn eigen verhaal De brug dat hij schreef voor een avond in een cultureel café?

Gelukkig kunnen we Ouariachi er niet van beschuldigen dat hij “gewoon bagger” schrijft, zoals hij andere schrijvers verwijt. Zijn verhalen zijn duidelijk met zorg geschreven. Het openingsverhaal waaraan de bundel zijn naam dankt, is gewoonweg subliem. Juist dit verhaal is speciaal voor deze bundel geschreven en biedt in zijn eentje genoeg stof voor een aparte recensie. Het is niet gek dat dit het openingsverhaal is, aangezien het de toon voor de hele bundel zet. Een psychologiestudent met interesse in het menselijk brein krijgt van haar huisgenootje, studente biologie, een plakje brein cadeau. Letterlijk: een plakje brein, weggesneden uit de hersenpan van een nietsvermoedend lijk. Het is de aanleiding voor filosofische gedachten over het bewustzijn van de mens. Intellectueel, maar in begrijpelijke taal. En ook nog eens doorspekt met rake passages:

“Pedro belde om welterusten te zeggen. Hij sliep niet graag bij mij. Hij had geen zin, zei hij, ‘om de hele nacht naar het geneuk van je huisgenotes te luisteren’, omdat we één enkel keertje Fina hadden oren kreunen met een minnaar-voor-een-nachtje. Ik had nog voorgesteld ‘eroverheen te neuken, qua herrie’, maar dat vond hij een onsmakelijk voorstel. ‘En trouwens, ik wil gewoon slapen.’ ”

De toon is dus gezet: Ouariachi schrijft met voelbaar plezier over duistere en soms zelfs ronduit vreselijke of verdrietige situaties. Geen morbide plezier, maar een soort verwondering over alles wat menselijk is. Heel anders, maar zeker net zo goed is Come Together. Het bestaat deels uit de tekst van een datingrubriek in een tijdschrift, waarin lezers in uitgave 1 worden geïnterviewd voordat ze op blind date gaan, om ze in uitgave 2 te vragen hoe de date is verlopen. Ook lees je het verhaal van de date zelf, die heel snel ontspoort. Het idee om niet alleen de verontrustende date op te tekenen, maar dit verhaal op een ironische manier te verbinden aan iets onbenulligs als een datingrubriek, maat het des te interessanter.

Tenslotte is Herinneringen in aluminiumfolie een ode aan de taal. Dit komt niet alleen door de leesbare, lichte stijl van de schrijver, maar vooral door de mogelijkheden die hij verkent in zijn verhalen. Een voorbeeld is Minder niets meer waarin Ouariachi een wel erg ongebruikelijk perspectief kiest: de wij-vorm. Wie zijn die ‘wij’ die het verhaal vertellen? Aan het slot van het verhaal krijgt de lezer hier een cryptisch antwoord op, wat uitnodigt het verhaal vooral nog eens te lezen. En nog eens. En nog eens.

Dat is misschien wel Ouairiachi’s grootste verdienste: zijn herhalen zijn heel goed herleesbaar. Het maakt niets uit dat je het einde al kent, want het gaat bij hem echt om de weg daarnaartoe. De verhalen nodigen uit om ze nog eens van alle kanten te bewonderen om er meer uit te halen dan bij eerste lezing. Wat hij wilde, aldus zijn eigen nawoord, was lezers weer enthousiast maken voor het korte verhaal. Ouderwets verhalen vertellen bij het kampvuur. In zijn eigen woorden: “Ik hoop, lezer, dat u zich welkom voelt bij het kampvuur dat ik hier voor u heb aangestoken.” Missie geslaagd.

Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles


Laat hier je reactie achter:

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Alleen inhoudelijke reacties die gaan over het besproken boek en/of de recensie worden geplaatst.

Boeken van deze Auteur:

Herinneringen in aluminiumfolie

Herinneringen in aluminiumfolie

Herinneringen in aluminiumfolie