Pleidooi voor het korte verhaal
[Recensie] Het is een publiek geheim dat het korte verhaal het ondergeschoven kindje is in de Nederlandse letteren. De verkoopcijfers van het korte verhaal willen maar niet in de buurt komen van de roman. Minder duidelijk is waardoor de verkoopcijfers zo achter blijven. Het is toch een literaire traditie die een rijke geschiedenis kent. Mensen hebben zich van oudsher aangetrokken gevoeld door verhalen. Denk bijvoorbeeld alleen al aan de vertellingen van Duizend-en-een-nacht en de Decamerone van Boccaccio. Hoe dan ook zijn er voldoende initiatieven om het korte verhaal weer wat meer onder de aandacht van het brede publiek te brengen. Er is zelfs een aparte prijs voor in het leven geroepen, de J.M.A. Biesheuvelprijs. De achterliggende boodschap is duidelijk. De lezer moet een beetje worden opgevoed, waardoor het korte verhaal weer de aandacht krijgt die het toekomt.
Jamal Ouariachi die zelden of nooit een blad voor zijn mond neemt en een stevige stelling zeker niet schuwt, weet wel beter. Het ligt niet aan de lezer, maar aan de schrijver. En zijn minachting voor de lezer. Toe maar. Dat zijn stellingen die er lekker in kletsen. De schrijver zou het korte verhaal niet serieus genoeg nemen of om de woorden van Jamal te gebruiken: “Het publiceren van een slecht verhaal levert geen enkele reputatieschade op, terwijl het wel geld oplevert.” De schrijvers van korte verhalen bezondigen zich regelmatig aan veel weglaten en de lezer zelf het werk laten doen, iets wat Jamal regelmatig tot waanzin leidt. “Doe gewoon je werk, schrijver, daar ben je voor ingehuurd, daar hebben mensen €18,99 euro voor neergeteld, schrijf godverdomme gewoon die zinnen op.”
Dat klinkt natuurlijk allemaal erg sympathiek, maar wat heeft Jamal eigenlijk zelf voor de lezer in petto? Herinneringen in aluminiumfolie is een collectie verhalen die hij tussen 2011 en 2016 heeft geschreven en die nu voor het eerst zijn samengebundeld. Twee verhalen schijnen nieuw te zijn, maar eigenlijk maakt dat allemaal weinig uit. Herinneringen is een bijzonder boeiende bundel met tien verhalen die qua inhoud en toonzetting variëren van hilarisch tot gruwelijk. Zo krijgt iemand in het titelverhaal waarmee de bundel opent van een student biologie een stukje van iemands hersens, verder is er een verhaal dat alleen al door de titel de aandacht trekt (De Moslim Sportvissers Club), een verhaal over een seriemoordenaar die zijn slachtoffers tot een culinair gerecht bereidt (De toeristenslager) en een verhaal over een date via een bemiddelingsbureau dat adembenemend spectaculair verkeerd afloopt (Come Together). De lezer die van smeuïge verhalen houdt, is hier duidelijk aan het goede adres. Verwacht geen diepgravende psychologie met onwijs veel lagen en impliciete symboliek. What you see is what you get.
Wat meteen opvalt bij het lezen van de verhalen is dat Jamal Ouariachi zelf ook veel weglaat, maar dat dit niet leidt tot het soort uitgebeende proza waar veel lezers liever een extra rondje voor om lopen. Door regelmatig bepaalde informatie aan de lezer te onthouden, blijft de verrassing er constant in en als de clue zich dan ontvouwt blijkt hoe speels en slim sommige verhalen in elkaar zitten. Daarnaast zijn de verschillende vertelperspectieven die door Ouariachi worden gehanteerd ontzettend inventief gevonden. Zo leest het verhaal Keuze bijna als een wetenschappelijke casus waarbij de op een onbewoond eiland gestrande protagonisten als A. en B. worden aangeduid en waarin een roofvogel die Cornald wordt genoemd ook nog een interessante rol krijgt toebedeeld. In het verhaal Minder niets meer neemt Ouariachi ons als het ware mee als mede-observant van het hoofdpersonage dat hij ten tonele voert door de wij-vorm te gebruiken. Door deze speelse aanpak verveelt Herinneringen in aluminiumfolie geen moment.
Ouariachi doet in zijn nawoord bij de bundel een oproep aan de schrijver. Hij vraagt de schrijver om niet in zijn eentje bij een knappend kampvuurtje te gaan zitten genieten van zijn eigen stemgeluid terwijl tientallen meters verderop de lezer staat te rillen in de kille duisternis. Alles wat hij van de schrijver vraagt, is dat hij de lezer uitnodigt om bij dat kampvuur te komen zitten. En begint met vertellen. Misschien dat het dan wel weer wat wordt met dat korte verhaal. In elk geval heeft Jamal Ouariachi met Herinneringen in aluminiumfolie zelf daartoe een goede aanzet gegeven. Deze verhalenbundel zal zeker een breed lezerspubliek aanspreken en verdient het om gelezen te worden.
—
Eerder verschenen op https://dutchliteraturejunkie.wordpress.com/
