"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Het bedrog met de Amethyst

Zaterdag, 13 maart, 2021

Geschreven door: Hasko Dalen
Artikel door: Jan Stoel

Een beeldende ontdekkingsreis in een Weense detective 

[Recensie] Met de detective Het bedrog met de Amethyst debuteert Hasko van Dalen (1949). Hij begon vijftig jaar geleden aan het verhaal, toen hij in Wenen verbleef. Uit de aantekeningen over de stad die hij maakte ontstond de ruwe opzet voor het verhaal. Een halve eeuw later kwam ‘de Amethyst’ weer boven water en maakte hij het verhaal af. 

Meteen in de eerste zin grijpt Van Dalen de lezer bij de kladden: “Het begon op een maandagmorgen, op een zonovergoten junidag in Wenen. Gelukkig kan ik het navertellen.” Aan het woord is het hoofdpersonage van het verhaal: Otto Klein. Hij is midden van de dertig, heeft geen enkele opleiding afgemaakt, is begeleider van toeristen in Wenen geweest, werkte op de afdeling fraude van een verzekeringsmaatschappij en volgde daarna de opleiding tot 

Hij wordt benaderd door Ulrika Berger, die hem vraagt haar verdwenen vriend Markus Meyer op te sporen, een goud- en zilversmid die gespecialiseerd is in het vervaardigen van kunstvoorwerpen waarin edelstenen verwerkt zijn. Deze Markus Meyer heeft een grote opdracht gekregen om een schaalmodel bouwen van het motorjacht – de Amethyst – van een steenrijke Amerikaan.

Otto heeft geen trek in de opdracht, maar hij zwicht als Ulrika een fors bedrag in contanten op tafel legt. “Op dat moment hadden natuurlijk alle alarmbellen af moeten gaan. Het tegendeel gebeurde echter.”

Dans Magazine

Driftig op zoek naar antwoorden

Otto gaat driftig op zoek naar antwoorden, en lijkt een knullige detective die opportunistisch te werk gaat. Hij wordt verliefd op Ulrika, die zegt dat hij voor haar de ware is, maar die hem regelmatig een blauwtje laat lopen en op de meest onverwachte momenten ineens verdwijnt. 

“Natuurlijk had ik het moeten weten. Ze zeggen immers dat speurwerk een kwestie is van combineren en deduceren. Van zorgvuldig napluizen van informatie. Van gebruikmaken van je gezonde verstand. Daarin had ik gefaald. Ik was te veel gebiologeerd geweest door de verhalen en verleidingen van Ulrika Berger.” 

Van Dalen zorgt ervoor dat je in het hoofd van Otto kruipt via de ik-vorm. Hij betrekt de lezer actief bij het onderzoek, zorgt dat die zichzelf vragen stelt over wat er gebeurt. Is het bijvoorbeeld toeval dat steeds oudere vrouwen opduiken op plaatsen waar Otto en Ulrika zijn? Alle details in het verhaal hebben een functie. Moord, de Weense onderwereld. Witwassen, verzekeringsfraude, liefde, vertrouwen, wantrouwen en mishandeling zijn ingrediënten in dit meeslepende verhaal die leiden naar een verrassende ontknoping.

Van Dalen is sterk in het beschrijven van personages. Hij tekent ze als het ware uit. Over Ulrika: “Haar forse wenkbrauwen waren aan de uiteinden geëpileerd, wat de twinkelingen in haar pupillen extra goed deed uitkomen.” Hij voegt tijdens het verhaal steeds meer details van zijn personages toe, waardoor hun karakter wordt verdiept.

Op zoek naar de winkelstraat

Het verhaal is ook een ode aan Wenen. Hasko van Dalen gebruikt allerlei plekken in de stad en de sfeer van Wenen om zijn verhaal in te kleuren. Als lezer ga je dan zoeken naar de winkelstraat de Kärtnerstrasse, de Rotenturmstrasse, de Votivkirche, boekhandel Kuppitsch. Met dit spannende boek in de hand kun je Wenen verkennen en ontdekken, hoewel de details soms iets teveel van het goede zijn. 

De auteur onthult ook verwijzingen naar Nietszche, die ooit gezegd had dat je gevaarlijk moest leven om het grootste plezier te hebben Er zijn verwijzingen naar Steinbeck en zelfs Vondel (Twee zielen aaneengesmeed), naar films, popsongs (het verhaal eindigt met It’s all over now van de Rolling Stones). Dan is er nog die mysterieuze titel met daarin het woord ‘Amethyst’, een steen die een beschermende en zuiverende werking heeft en helpt om eerlijk te zijn naar jezelf en inzicht geeft. Het past precies op het verhaal.

Een prima debuut en hopelijk hoeven we geen vijftig jaar te wachten voor een nieuw verhaal van Hasko van Dalen.

Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles

Boeken van deze Auteur:

Het geheim om voor te sterven

Het mysterie van de valse claims

Het bedrog met de Amethyst