Leren samenwerken van bijen
[Recensie] Nederland is een kenniseconomie. In de dagelijkse praktijk betekent dat een onafgebroken communicatiestroom aan e-mails, afgewisseld met inefficiënte overleggen en langdurige vergaderingen. Deze communicatiestroom gaat grotendeels over het oplossen of versoepelen van samenwerkingsproblemen, zo constateerde de bestuurskundige Ramon Hagedoorn. Overtuigd dat het beter kan liet hij zich inspireren door zijn bijenvolk en schreef hij een handboek.
Hagedoorns handboek bestaat uit twee delen, waarbij het eerste deel diagnosticeert dat bijen mensen voorbijstreven als het om samenwerken gaat, en het tweede deel uiteenzet wat mensen beter kunnen dan bijen. Sterk is Hagedoorns vondst om met de DSM-5 in de hand de menselijke neiging tot schaalvergroting van beleidsmaatregelen en organisaties te diagnosticeren als een ‘ernstige verslaving’. Een verslaving die we eerder vergoelijken dan onder controle proberen te krijgen. Deel twee staat vervolgens in het teken van oplossingen en trucs die Hagedoorn ontleent aan de bijenteelt, zoals het belang om werknemers “zinvol aan het werk” te houden en ze niet overmatig te controleren.
Het Bijeffect leest prettig vanwege de concrete voorbeelden uit Hagedoorns werkervaring als adviseur op het gebied van onderwijs en jeugd. Ik kan me voorstellen dat het boek praktische inzichten biedt voor consultants en (interim)managers die stagnerende organisatieprocessen vlot moeten trekken. De eenzijdige bestuurskundige nadruk op interne organisatiedynamieken van publieke instellingen is overigens ook een manco.
Het boek is niet bepaald woke als het gaat om de aandacht voor de toch keer op keer aangetoonde organisatorische achterstelling van individuen met een diverse etnisch-culturele, of genderachtergrond.
—
Eerder verschenen in Sociologie Magazine
