Geelzucht
[Signalering] Je oog valt op een detail in een kunstwerk, en opeens ontwaar je zin, betekenis. Die ervaring kan behoorlijk overweldigend zijn; het Proustiaanse personage Bergotte sterft zelfs na het zien van een vlekje gele verf op een schilderij. Hoe kunst tot werking komt, beschrijft vermaard cultuurwetenschapper Mieke Bal in Het geel van Marcel Proust, over denkbeelden en beelddenken haar eerste (fijn geïllustreerde) publieksboek sinds decennia.
Lichte kost is het niet; de culturele referenties en theoriegeladen analyses vliegen je om de oren, en Bals zinnen hakkelen soms. Maar het is mooi hoe ze een manier van kijken en denken inbrengt die schaars is in ons taalgebied. Bal vindt dat een geïnformeerde, sensitieve ‘lezing’ van kunst diepte kan geven aan een mensenleven, want “de geschiedenis reist mee met de zinnelijkheid van de werken.” Naast literair en beeldend werk van kunstenaars als Flaubert, Proust, Bourgeois, Munch en Malani bespreekt ze ook haar eigen werk als videokunstenaar en curator. Bal is namelijk pleitbezorger van ‘artistiek onderzoek’: het al doende, al scheppende, reflecteren op de manier waarop kunst zeggingskracht krijgt.
—
Eerder verschenen in De Volkskrant