"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Het Godsgeschenk

Donderdag, 10 maart, 2005

Geschreven door: Hanz Mirck
Artikel door: Bas Stoffelsen

Autobiografisch debuut te persoonlijk om mogelijkheden waar te maken

De liefde is een universeel thema in de kunsten, de literatuur niet uitgezonderd. Hele genres zijn gebaseerd op dit thema: van lyrische poëzie tot bouquetromans. De relatie tussen een zoon en zijn ouders is een onderwerp dat in klassieke tijden al leefde. Ook reflecties van een schrijver over schrijven zijn niet nieuw; in Henry Fielding’s Tom Jones (1749) begint elk hoofdstuk met de schrijver die, zittend bij de open haard, zijn keuzes aangaande zijn hoofdpersonen motiveert. Het onderbreken van het verhaal met sms-berichten en liedteksten lijkt een stijlfiguur van deze tijd: bijna alles kan en bijna alles mag. Nadeel hiervan is dat samenhang naar de marge wordt gedrukt en dat afleiding belangrijker is dan diepgang. Volgens de flaptekst van debuutroman Het Godsgeschenk bevat de ‘verzonnen autobiografie’ van dichter/schrijver/muzikant Hanz Mirck al het bovenstaande, en meer. Volgens Mirck zelf is het slechts zijn verhaal, verteld op de enige mogelijke manier: ‘geen plot, geen clou, geen ontknoping’ (blz. 218). Een verzameling memoires van een nog onbekende schrijver, deels verzonnen, deels schijnbaar irrelevant, over de liefde, ouders, en schrijven. Maar is Mirck’s verhaal interessant genoeg voor lezers die hem niet persoonlijk kennen?

Het grootste deel van Mirck’s memoires bestaat uit herinneringen, weergegeven in korte fragmenten en voorafgegaan door een onderwerp en leeftijd. Het verhaal begint bij de tweejarige peuter, gebaseerd op fotoalbums of herinneringen van zijn ouders. Via de pubertijd, verboden muziek en problemen op school wordt de lezer naar het heden gebracht: Hans Mirck, die zijn autobiografie schrijft. Aanvankelijk wordt de chronologie af en toe doorbroken door de reflecterende schrijver, of door passages die het leven van zijn ouders betreffen. Naarmate het boek vordert, de herinneringen recenter worden, en de deadline voor het boek nadert, komen de interrupties vaker voor en zijn ze veelzijdiger en interessanter. De vage toespelingen op het verleden van Hans’ ouders nemen vorm aan en worden een subplot, voorzover dat gezegd kan worden van een plotloos boek. De reflecties van de schrijver krijgen meer diepgang als Mirck dichter bij de deadline komt, en geconfronteerd wordt met zijn eigen verhaal, dat hij zelf niet kan lezen omdat ‘het materiaal daar te beladen voor is’. De memoires delven langzaam het onderspit als de schrijver dichter bij het heden komt, en dit doet de roman goed. Aangezien de herinneringen niet allemaal even interessant en relevant zijn, had een grondige herschikking van zijn verhaal het boek veel interessanter kunnen maken.

Het genre ‘verzonnen autobiografie’ riekt naar postmodernistische streken: een spel met objectiviteit, realiteit en absolute waarheden. Het genre memoires, daarentegen, is te omschrijven als het rechttoe rechtaan weergeven van gebeurtenissen in een enkel licht, dat van de schrijver. Het Godsgeschenk is een verzonnen autobiografie, volgens flaptekst en schrijver, en het eerste deel in de nieuwe reeks ‘Memoir’ van uitgeverij Vassallucci. Het lijkt een paradox, maar Mirck weet de mogelijkheden leuk uit te buiten. Zijn herinneringen worden onderbroken door sms-berichten, brieven, een toneelstuk, een aanzet tot een roman, die op haar beurt weer een briefroman bevat, met fragmenten historische fictie en sportjournalistiek. Het gevaar van eentonigheid, dat in de memoires van een onbekend schrijver moeilijk te vermijden is, wordt hiermee ontweken. Mirck heeft bewezen dat hij meer kan dan muziek maken en dichten. Jammer is dat de veelvuldigheid aan stijlen pas in de tweede helft van het boek naar voren komt. Bovendien had Mirck veel meer kunnen doen met zijn gevoel voor stijl in combinatie met waarheid en fictie, want wie vertelt de waarheid in een verzonnen autobiografie? Hoewel veel schrijvers tegenwoordig een gebrek aan zelfbeperking te verwijten is, had Mirck zich hier best wat meer kunnen uitleven.

Ondanks het feit dat Mirck’s debuutroman goed wegleest, hij herkenbare thema’s gebruikt en met zijn stijl het niveau van de gemiddelde autobiografie ver overschrijdt, is het jammer dat hij zijn mogelijkheden niet meer heeft uitgebuit. Het Godsgeschenk is in zijn soort een onderhoudend boek, maar blijft steken in óf gebrek aan durf óf Mircks ongemak met zijn eigen verhaal. Als hij dit boek over een ander geschreven, wat vrijer was omgegaan met zijn mogelijkheden, en het had aangedurfd veel meer te experimenteren met structuur en stijl, dan was Het Godsgeschenk een vele malen interessanter boek geweest, en voor herlezing vatbaar. Maar voorlopig ben ik wel klaar met Mirck’s leven tot nu toe.

Boekenkrant

Laat hier je reactie achter:

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Alleen inhoudelijke reacties die gaan over het besproken boek en/of de recensie worden geplaatst.

Boeken van deze Auteur:

Het Godsgeschenk

Het Godsgeschenk