Achter de schermen mee op reis
[Recensie] Het tv programma Rail Away bestaat inmiddels alweer 25 jaar en wordt door veel kijkers gewaardeerd als een ‘oase van rust’. Het is wat je noemt slow television in een tijd waarin tempo en volume in veel programma’s vaak hoog liggen. Voor oudere kijkers én voor liefhebbers van het spoor is dit dan ook een uiterst aangenaam programma dat je meeneemt naar prachtige landschappen waar treinen doorheen rijden. Vanuit de huiskamer maak je zo de mooiste reizen.
Het tv programma Rail Away is de aanleiding om dit plezierige boek uit te geven. Er worden 27 routes gepresenteerd, waarvan er 21 in Europa zijn. Het programma is door de jaren heen niet van format veranderd – never change a winning team – en Het Grote Rail Away Boek biedt dan ook een onderhoudend kijkje achter de schermen.
Joanne Brouwer en Gerben van Ommen zijn de programmamakers en beschrijven in dit boek het interessante proces hoe het programma tot stand komt en wat hier zoals bij komt kijken. Dat is meer dan de nietsvermoedende kijker in de gaten heeft, het oogt misschien bedrieglijk simpel maar al lezend kom je erachter dat er heel wat aan vooraf gaat. Er moet toestemming worden geregeld, de makers moeten soms uren wachten voordat een trein op een bepaald punt voorbij komt, het vervoer moet daarop worden afgestemd, vaak wordt er een helicopter ingezet. In Lissabon weten ze een aparte tram te regelen om de beroemde tram in deze stad van voren te kunnen filmen. Meestal verloopt dit alles goed maar soms hebben ze tegenslag of werkt het weer tegen of is een opname toch wel enigszins avontuurlijk.
In de stijl van het tv programma vertellen de programmamakers wat ze beleven en vertellen ze over de het treintraject en de streek waarin de route zich bevindt. Zo leert de lezer dat het spoor in Spanje en Portugal wat breder is dan in de rest van Europa. Ook is er aandacht voor interessante steden en plekken aan en vertellen de programmamakers over culturele bijzonderheden. In speciale kaders komen historische of culturele items die kenmerkend zijn voor de streek ter sprake. Intrigerend is de zogenaamde Duitse goudtrein uit de nazitijd die ergens in een onderaardse gang in Silezië in Polen verborgen zou zijn. Ondanks vele zoektochten is deze trein tot dusverre nog niet gevonden hetgeen de verbeelding alleen maar stimuleert.
Iedere route wordt met een korte titel getypeerd en daar zijn tot de verbeelding sprekende titels bij als ‘lofrede op de traagheid’ over een route in de Jura waar vanwege het landschap niet snel kan worden gereden. De titel voor een Canadees spoor ‘de zomer van de Indianen’ is cultureel-historisch gezien minder geslaagd want inmiddels weten we dat deze westerse benaming geen recht doet aan de rijke verscheidenheid van de oorspronkelijke bevolking in de Verenigde Staten. De naam ‘Bungelend tussen hemel en aarde’ voor een traject in het noorden van Italië is daarentegen wel weer aardig gevonden. De gondel van waaruit wordt gefilmd, wordt zelfs stilgezet en de deur wordt ook nog geopend zodat de makers in een peilloze diepte kunnen kijken.
Het boek opent met misschien wel het meest tot de verbeelding sprekende land Zwitserland en een bijzondere treinroute naar de Furkapas. Later komt het spoor naar Davos ter sprake dat in 1889 op initiatief en kosten van een Nederlander is aangelegd. Hij kwam naar Davos vanwege de gezondheid van zijn vrouw.
De tekst is royaal geïllustreerd met prachtige foto’s van uiteraard treinen maar ook de omgeving en steden komen daarin royaal naar voren. De foto’s zijn meestal erg sfeervol zoals het Canadese bos in herfstkleuren en de foto van de jungle ten zuiden van Rio de Janeira in Brazilië.
Veel van deze trajecten zijn toeristisch interessant, sommige worden zelfs hoofdzakelijk door toeristen gebruikt. Er is een grote variatie in treinen, van klassieke stoomtreinen die speciaal voor toeristen rijden tot een ultramoderne en zeer gestroomlijnde hogesnelheidstrein in Japan. Idyllisch is de stoomtrein op Isle of Man en in Wales.
Het Grote Rail Away Boek is vooral een sfeerboek voor wie graag een tastbare herinnering aan het tv programma in handen wil hebben. Gezien het feit dat er nu een tweede druk verschijnt, is daar blijkbaar wel behoefte aan. Het boek is zeer onderhoudend geschreven.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
