Een Romeins crisisjaar

[Recensie] In 2017 was het alweer negentien eeuwen geleden dat het Romeinse Rijk een crisis beleefde. Onder Keizer Trajanus was het rijk te snel gegroeid en zo groot geworden dat het dreigde te imploderen. In dat jaar erfde Hadrianus het rijk, dat op dat moment zijn grootste omvang ooit had bereikt. De nieuwe keizer gooide al na enkele dagen het roer drastisch om door zich terug te trekken op goed verdedigbare grenzen en door eerder veroverde gebieden weer op te geven. Dit markeerde de overgang tussen twee strategische doctrines: expansie maakt plaats voor consolidatie om implosie van het rijk te voorkomen. Overigens lijkt het scharnierjaar 117 aldus beschouwd veel overeenkomsten te vertonen met wat wereldleiders anno 2017 ervaren.

Terug naar 117: het is nauwelijks weinig bekend dat beide Romeinse keizers kort na hun troonsbestijging de eerste strategische bouwstenen in de Lage Landen legden. Zij waren op die cruciale momenten in onze contreien, waar nog steeds sporen uit die Romeinse tijd zichtbaar zijn. Onderzoeker en publicist Tom Buijtendorp reconstrueert in zijn indrukwekkende boek Het jaar 117, Sporen van Trajanus en Hadrianus in de Lage Landen, die bezoeken van de Romeinse keizers aan onze streken in detail en wel zo gedetailleerd, nauwgezet en tegelijk boeiend dat het zich laat lezen als een pakket van afleveringen van de Amerikaanse televisieserie Crime Scene Investigation.

Tevens voert hij de lezer daarbij mee op uitnodigende wijze in tochten langs vele plaatsen met sporen uit die tijd. Archeologisch onderzoek naar en locaties van Romeinse sporen in plaatsen zoals Keulen, Xanten, Nijmegen, Elst, Cuijk, Tongeren, Maastricht, Heerlen, Voerendaal, Voorburg, komen daardoor ook meer en in hun context tot leven. En hij vergeet niet ter afsluiting in een persoonlijke noot – die tot nadenken stemt – de link te leggen met wat we anno nu beleven. Een prachtig boek dat beslist niet mag ontbreken op het nachtkastje van elke liefhebber van Romeinse archeologie en (cultuur) geschiedenis.

—