Geschiedenis van achterblijvers
De nieuwe roman Het laatste kind van Gilles van der Loo houdt het midden tussen een roman en een verhalenbundel. ‘Mijn nieuwe boek moest een bundel worden, waarvan de verhalen zich in dezelfde stad afspeelden,’ schreef Van der Loo er zelf over. Deze fictieve stad, Palladina, ‘ligt ergens rond de vijfde breedtegraad aan de westkust van Zuid-Amerika. Een voormalig havenstadje, rustend in de armen van een kleine baai waaruit de handel en dus ook een groot deel van het leven zijn vertrokken’. Door algengroei is de haven nauwelijks meer bereikbaar en veel bewoners zijn hun geluk elders gaan zoeken. De hoofdstukken zijn bijna als aparte verhalen waarin je het leven in Palladina beziet vanuit steeds een ander personage. Alle hoofdstukken bij elkaar vormen samen een verhaal over een havenstad waaruit het leven zich langzaam terugtrekt.
In het openingshoofdstuk leren we de jonge Solace kennen. In gedachten schrijft ze brieven naar haar vertrokken geliefde Joseph. Terwijl het leven verder gaat, probeert Solace haar gelukkige verleden vast te houden. Van der Loo beschrijft knap hoe zij steeds meer de greep op de werkelijkheid verliest. Fragmenten waarin droom en werkelijkheid moeilijk uit elkaar te houden zijn, wisselt hij af met sprekende details om zijn personages neer te zetten:
“Stavo, kan het meisje me helpen dragen? Mijn chauffeur wacht buiten.
Zeker mevrouw. Ze loopt zo met u mee.
Voor ik de dame – Marcia Valle, van het grote huis op de Calle Beale – met haar tassen volg, trap ik Gustavo tegen zijn enkel. Met een opkrullende mond gaat hij door naar de volgende klant.”
Ik vind die trap tegen Gustavo’s enkel een prachtdetail. En die reactie: in dit ene moment lees je de dagelijkse omgang tussen de viskoopman en het meisje dat hem helpt.
Collage van de stad
De afwisseling van perspectief in ieder hoofdstuk levert een mooie collage op over het leven in Palladina. Opmerkelijk is de aanwezigheid van een vreemde schrijver in de stad, Oscar. Terwijl steeds meer mensen wegtrekken, komt hij juist naar deze stad toe om te schrijven. Het schrijven gaat hem slecht af en in plaats daarvan neemt hij passages over uit het boek van Léon Valle, een overleden schrijver uit Palladina.
“Ik liet mijn glas volschenken en dacht aan mijn boek. Een kopie van De Pannendaken was het niet, maar het leunde er wel zwaar op. De verhaallijn die ik aan Valle’s boek had toegevoegd, over een schrijver die in Palladina neerstrijkt en verstrikt raakt in andermans verleden, was een glimmend lijstje om een oude foto.”
Oscar schrijft passages van Valle over, gaat zijn kleren dragen en begint een verhouding met zijn vrouw. Het mag dan lijken dat hij Valle’s positie overneemt, maar dat is alleen zo in het leven van de weduwe Marcia. Voor de rest van het stadje blijft hij een relatieve buitenstaander die niets deelt met de geschiedenis van de andere inwoners. Juist de manier waarop Van der Loo de geschiedenis van de stad en de bewoners ontvouwt is sterk. Oscar vond ik dan ook niet het sterkste personage, omdat hij daaraan te weinig bijdraagt.
Achterblijvers
Van der Loo schrijft een mooie geschiedenis van levens die tot stilstand komen, een geschiedenis van achterblijvers: ‘Ik ben gebleven omdat ik niet zou kunnen wat Arturo kon: ergens in mijn eentje opnieuw beginnen,’ zegt Gustavo ergens. Dat geldt voor alle bewoners, ze wachten hun lot af. Langzamerhand raakt Palladina steeds meer uitgestorven. Er zal een brood overblijven bij de bakker, en ergens komt nog een huis leeg te staan. De gemeenschap in Palladina wordt steeds kleiner en meer en meer zullen de levens van de bewoners met elkaar vervlochten raken.
In Het laatste kind wordt dit treurige verhaal verteld, maar nergens wordt het schrijnend. Voor een deel komt dat door de stijl. Maar voor een deel heb ik ook het gevoel dat Het laatste kind iets mist. Aan het originele boek van Léon Valle heeft Oscar alleen zijn eigen verblijf in de stad toegevoegd, wat een verhaal oplevert dat gelijkenis vertoon met Het laatste kind. Voor de bewoners van Palladina levert het een mooi verhaal op over hun eigen leven. Voor mij ligt Palladina toch wat ver weg.
