Het eerste satireboek
[Recensie] De Romeinse dichter Quintus Horatius Flaccus (65-8 voor Christus) geldt als een van de allergrootsten uit de antieke literatuur. Toen hij in 35 voor Christus zijn debuutalbum Het leven in Rome uitbracht was hij nog zeer bescheiden. In zijn satiren spreekt Horatius op luchtige wijze over zichzelf en zijn leven, maar ook over de belangrijke personen die hij heeft ontmoet zoals Maecenas en Vergilius. In zijn gedichten verwerkt hij literatuur en politiek, afgewisseld door grappige taferelen uit het dagelijks leven. Tegenwoordig kennen we satire wellicht als vilein spotten met mensen, maar toen Horatius het genre koos als debuterend dichter, had het nog lang niet de klassieke vorm waaruit onze moderne definitie is ontstaan. In zijn tijd kwamen in de satire literatuur en drama samen.
Deze debuutbundel werd als eerste werk van Horatius in het Nederlands vertaald in de renaissance. Dat gebeurde door de toneelschrijver en dichter Cornelis van Ghistele, hij vertaalde het werk in een periode waarin het beeld van Horatius als zedenmeester van Europa zijn vorm kreeg. Hierdoor zijn alle Nederlandstalige vertalingen daarna uitdrukkelijk in die traditie geschreven. Met de vertaling van Vincent Hunink is een eigentijdse kennismaking met de grote dichter neergezet. Hunink vertaalde al eerder zeer goed ontvangen antieke geschriften, waaronder In moerassen & donkere wouden. De Romeinen in Germanië (2015) en Het leven van Agricola. De Romeinen in Brittannië (2016) allebei van Tacitus en De Vesuvius in vlammen. Brieven aan Tacitus (2017) en Mijn landhuizen. Brieven over Romeinse villa’s (2018) van Plinius. In Het leven in Rome heeft Hunink recht willen doen aan de speelse en literaire kwaliteiten van Horatius’ debuut. Zo laat hij de jeugdigheid van de jonge dichter in zijn taalgebruik terugkomen. Dit maakt het werk tot een verfrissende vertaling van Horatius. Met name het hilarische verslag van Horatius over een reis over de Via Appia naar Brindisi is vermakelijk:
“(…) Gedoe met veergeld, moeizaam spannen van de ezel, zo vergaat een uur. En dan? Kikkers. Klotemuggen. Slapen gaat niet. En de stuurman heeft hem hangen en begint een droevig lied over zijn meissie thuis en kijk, een gast haakt in bij het refrein. (…)” (p. 38)
In de vertaling is de spreektaal duidelijk verwerkt. Horatius schreef in zijn eerste satireboek zoals hij het zelf ook noemde een tiental Gesprekken in Gewone Taal. Het zijn gedichten met een gevarieerde inhoud waarin de eigentijdse wereld centraal staat. Hiermee sprak hij het brede publiek aan, ook vandaag de dag nog.
—
Eerder verschenen op Hereditas Nexus
