Papier om het verleden te recycleren
[Recensie] Het lichtatelier van Marie Kessels is een ongewone roman over een veeleer klassiek thema in de literatuur. Het hoofdpersonage verwerkt op een heel aparte manier de dood van haar geliefde. Ter ere van hem maakt – ‘schept’ – ze nieuw papier. Een originele manier om te rouwen. Of hoe dood materiaal ook nieuw leven kan zijn.
De relatie die Ilse met Edgar had, was niet gemakkelijk. Haar rouwproces is dat evenmin. Ilse was de minnares van Edgar, een bevlogen maar ook epileptische rechter. Bij zijn plotse overlijden kan ze haar verdriet – door het illegale karakter van hun relatie – dan ook niet meteen goed plaatsen. Daarom zoekt ze zelf een manier om het overlijden van haar geliefde te verwerken: ze houdt zich bezig met het fijnmalen van planten, om zo nieuw papier te creëren. Terwijl anderen vaak verdriet van zich afschrijven, raakt dit verwerkingsproces letterlijk de kern van de dingen aan. Alleen door iets nieuws te scheppen kan het oude vergeten worden.
Kessels’ stijl is poëtisch, meanderend en melancholisch. Het lijkt wel een verhaal dat door zintuigen verteld wordt. Toch is deze stijl soms ook afmattend om te lezen, en af en toe krijg je als lezer de indruk dat de schrijfster al te opzettelijk zoekt naar poëzie. Alsof het verhaal voortdurend door poëzie gekruid moet worden, in al te lange zinnen verpakt. Een voorbeeld: “[…] het geluid van een woeste branding waarin alles en iedereen onmiddellijk verzuipt, gevolgd door een lome stilte en het tikken van de regennaaldjes en, schuin achter me op een eikentak, het nog puntgave lied van een roodborst, onze Webern, vasthoudend en onimiteerbaar, onherinnerbaar, zodat ik net als het plompenbad op het meertje gevuld word met een klein stukje hemelgewelf, enkel en alleen dankzij die roodborstzang, die toch eigenlijk helemaal niet verheven of bovenaards of etherisch maar eerder nuchter-fatalistisch klinkt.” Toegegeven, het zijn prachtige zinnen, maar soms lijkt het allemaal net iets te veel van het goede.
Ook sommige beschrijvingen kunnen af en toe langdradig worden. Bovendien schrijft Kessels in een ritme waarvan je moet houden: traag en melodieus. Toch is het positief dat Ilses rouw nooit tranerig wordt of in clichés vervalt. Kessels verhaal blijft in die zin steeds one of a kind. De gedachten van het hoofdpersonage zijn tegelijk bij het maken van papier en bij Edgar.
Maar toch blijft dit boek na het lezen niet echt lang hangen. Daarvoor helt de roman iets te veel over naar de taalkunstenarij en heeft het af en toe te weinig inhoudelijke zeggingskracht. In dit geval is een goed geschreven boek dus niet per se een goed boek. Het totaalpakket had gewoon iets meer pit mogen hebben. Net niet overtuigend genoeg.
—
Eerder verschenen op Cutting Edge
