Neus voor moraal
[Recensie] Denken we terug aan een daad waar we niet erg trots op zijn, dan voelen we het nog knagen. Psychologen ontdekten dat proefpersonen zich na een beschamende herinnering vaak onrein voelden: als geschenk voor hun deelname aan het experiment kozen ze vaker een fles shampoo dan een doos bonbons. Morele walging is de emotie die deze ‘reinigingsmoraal’ regeert. Dit type moraal is een van de vijf moralen die Jan Verplaetse, moraalfilosoof (Universiteit Gent) beschrijft in zijn boek Het Morele Instinct en die samen de menselijke moraal vormen.
Moreel gedrag is niet onze hoofden komen binnenwaaien, maar zit diep verankerd in onze natuur, schrijft Verplaetse. Dat weten neurowetenschappers al langer. De ontdekking van spiegelneuronen bewees dat empathie een neurobiologisch gegeven is. En zelfs abstracte morele dilemma’s doen onder de hersenscanner verschillende hersenstructuren oplichten. Toch is er geen kubieke millimeter van onze grijze massa exclusief gereserveerd voor de moraal. Onze hersenen werken zoals de digitale acht van de wekkerradio: dezelfde onderliggende structuur (zeven led’s, aan of uit) geeft vorm aan 10 verschillende cijfers.
De meervoudige moraalbenadering schept orde in het immer complexe gedrag van mensen. Maar een dergelijke benadering laat zich (nog) niet rijmen met harde neurowetenschappelijke bewijzen.
—
Eerder verschenen in de NRC Handelsblad
