“Voor alles wat we nastreven, de keuzes die we maken, betalen we een prijs”
Motto
Protect me from what I want
Jenny Holzer
Personages
Thomas; een verdienstelijk musicus, vader van drie kinderen, getrouwd met Isa.
Eva; tolk, samenwonend met Erik, een zorgzame dochter voor haar moeder, nu deze ouder wordt, maar ook de liefhebbende vriendin van de homoseksuele Silke.
Wanneer Thomas een prijs in de wacht heeft gesleept voor zijn arrangementen, krijgt hij na de receptie een briefje met de tekst:
“Spreken we elkaar zaterdag?”
“Lezend, herlezend, hij heeft haar stem jaren niet gehoord.
De begrafenis. Waarom zo lang gewacht? Was er een aanleiding nodig, was het overlijden van haar vriendin een voorwaarde? Een straatlantaarn licht de nieuwe woorden bij, hij verslindt ze stuk voor stuk. Een kattenbelletje, meer is niet nodig om de anderen te vergeten en compleet te zijn.
Laten we elkaar zaterdag spreken, staat er. Er staat niet: Weet je zeker dat je erbij wilt zijn? Er staat: Ik weet dat je me zaterdag wilt zien. Nee, feitelijk staat er: Ik wil dat we elkaar zaterdag zien. Ja, dat is het. Ze heeft moeite gedaan hem over te halen.”
2002
Thomas heeft de liedjes van Brel opnieuw gearrangeerd en diens voormalig muzikale begeleider wordt uitgenodigd voor een interview, waarbij Eva wordt ingezet als tolk.
Dat is het moment dat Thomas en Eva elkaar ontmoeten en na het interview raken ze met elkaar in gesprek.
Thomas is onder de indruk en zoekt na korte tijd contact. Eva houdt het in eerste instantie wat af, maar zwicht toch. Ze ontmoeten elkaar vanaf dat moment regelmatig – het voelt als vanzelfsprekend – met de afspraak dat het zuiver platonisch zal blijven. “Geen seks, wij zijn ‘alleen lezen’.”
“Warmte van huid. Oneindigheid van een streling, openheid en het oneindige. Een taal, dacht ze, dit is de taal om te verstaan. […] Eva en Thomas, op zomaar een dag. Ze ondergingen elkaar, voordat ze elkaar hadden begroet.”
“Wat hen in die periode bindt, is het brievenboek, waarin ze hun gedachten, herinneringen, dingen die ze meemaken schrijven. Dit boek wordt bij elke ontmoeting discreet aan de ander gegeven.”
“Op weg naar huis voelden ze beiden de grootst mogelijke verbondenheid en de grootst mogelijke eenzaamheid.”
Wanneer Thomas Eva de vraag stelt of ze het ziet zitten om het samen licht te zien worden, aarzelt ze geen tel en reist naar Brussel, waar Thomas op dat moment voor zijn werk verblijft. In het appartement wacht ze hem op en realiseert ze zich uiteindelijk wat ze eigenlijk wil…
“Voor alles wat we nastreven, de keuzes die we maken, betalen we een prijs”.
Opbouw en schrijfstijl
Het boek is opgebouwd uit vier delen, voorspel en naspel. Meestal kiest een auteur voor de termen proloog en epiloog. De gekozen termen lijken mij hier hoogst suggestief.
Het verhaal meandert door de tijd, het ene deel handelt in het heden, het andere deel is een flashback. Mede hierdoor is het verhaal gelaagd, maar de gelaagdheid uit zich ook in de perspectiefwisselingen. Er is gebruik gemaakt van een wisselend personale verteller en het is geschreven in de derde persoon.
Met name in het eerste deel van het boek gooit de auteur een ruime hoeveelheid ‘bommetjes’, waardoor er steeds een klein beetje informatie weggegeven wordt. Dit geeft een gedoceerde opbouw en hield mijn nieuwsgierigheid, naar het verdere verloop, groot.
De auteur weet heel handig gebruik te maken van het ‘point of view’. Wanneer het perspectief bij Thomas ligt, is de sfeer opvallend anders dan wanneer het perspectief bij Eva ligt. Denk hierbij aan de mannelijke en vrouwelijke eigenschappen, die duidelijk verschillend weergegeven worden. De auteur heeft zijn personages goed uitgewerkt en een psychologische diepgang gegeven. Gevoelens van angst, vertwijfeling, verlangen worden heel invoelbaar in de tekst verweven. De onvermijdelijke verschillen tussen de hoofdpersonages worden goed beschreven. Het geeft duidelijk weer dat er sprake is van een aanzienlijk leeftijdsverschil en dat beiden uiteindelijk tóch uit een heel andere wereld komen.
Brouwer past ook, op geheel natuurlijke wijze, de schrijfstijl aan in de verschillende passages. Wanneer hij een ruimte of omgeving beschrijft, zijn de zinnen korter, staccato met meerdere komma’s en veel informatie. – Deze passages lieten me beseffen: Natuurlijk!… Brouwer heeft eerder ook poëzie geschreven! -. In andere passages is de stijl meer beschrijvend, verhalend en komt het proza om de hoek kijken, met prachtige zinsopbouw en oog voor details.
De dialogen zijn soepel en nergens geforceerd. Hiermee bedoel ik dat de auteur de personages nooit overdreven veel laat vertellen cq zeggen, maar steeds precies voldoende om de lezer met hen te laten meeleven.
Motieven
Als motief ben ik in het verhaal de dode merel tegengekomen. Een merel staat symbool voor het leven in de hemel, maar ook als symbool voor verleiding en als een positief voorteken voor dingen die nog gaan komen. In alle drie de omschrijvingen kan ik me in dit verhaal goed vinden. Een tweede motief is de rol van de muziek van Jacques Brel, zijn chanson Les désespérés (De radelozen). Hoe toepasselijk! Gérard Jouannest maakt ook acte de présence. Dit is de Franse pianist die als vaste begeleider van Brel optrad.
Dit boek heeft me verrast, zowel in opbouw, als in het intermenselijke thema. Ik heb het tweemaal achter elkaar gelezen en de tweede keer was zo mogelijk mooier dan de eerste keer. Er valt veel te ontdekken en de schrijfstijl, die zo wisselend is als de omstandigheden dat zijn, is soms heel poëtisch en stemt tot nadenken.
De titel Het siamees moment en wat dit inhoudt voor de personages, wordt beschreven in het verhaal. Een heel mooi gevonden thema in deze gelaagde en geslaagde roman. Deze debuutroman doet me absoluut verlangen naar een volgend werk van Peter W.J. Brouwer.
Over de auteur
Eerder publiceerde Peter W.J. Brouwer drie dichtbundels. Hij verzorgt lezingen en interviews tijdens literaire bijeenkomsten, in boekhandels, leeskringen, voor radio en TV. Met Het siamees moment preludeert de auteur op een drieluik, waarvan dit het eerste deel is. Momenteel schrijft hij aan een tweede roman die zowel een vervolg als een op zichzelf staand verhaal wordt.
—
Eerder verschenen op Met de neus in de boeken
