Romandebuut van een vakman
Maarten Asscher (1957) mag dan wel nog maar één roman op zijn naam hebben staan, een nieuwkomer in het literaire veld is hij zeker niet. Hij publiceerde reeds verhalen, essays en gedichten, is jarenlang in de literaire uitgeverij werkzaam geweest (meest recentelijk als directeur van uitgeverij Meulenhoff) en is nu directeur van Athenaeum Boekhandel. In 2005 debuteerde hij voor wat betreft het genre van de roman met Het uur en de dag. Zijn loopbaan schept, misschien onbewust, toch erg hoge verwachtingen bij de lezer. In ieder geval bij mij.
De eerste conclusie die je na het lezen van Het uur en de dag kunt trekken is dat het niet bepaald aandoet als een debuut, maar dit mag eigenlijk ook niet echt een verrassing heten. Het boek zit dermate degelijk en volwassen in elkaar dat het niet had misstaan als zoveelste titel in een omvangrijk oeuvre.
Het verhaal gaat over Thomas Wittenberg, een man van min of meer twaalf ambachten en dertien ongelukken, die na de succesvolle verkoop van zijn bedrijf besluit olijfboer te worden op Kreta. Hij koopt een stukje land met zo’n zestig olijfbomen en de fundamenten van een oud huis. Omdat hij wel wat hulp kan gebruiken bij zijn eerste olijvenoogst, besluit Thomas een vroegere vriendin, Galia Romazy, en een oude jeugdvriend, Arthur Edelkort, uit te nodigen. Maar wat een onbezorgd oogstfeest had moeten worden, loopt toch iets anders dan gepland. Zo is de Kretenzische bevolking helemaal niet zo blij dat het landje, dat een oorlogsgeschiedenis blijkt te hebben, opnieuw in gebruik wordt genomen door een buitenlander. Synchroon met deze lijn volgen we het verhaal van de Duitse oorlogsveteraan Heinrich Goldau in Hamburg. Hij kampt nog altijd met de verschrikkelijke dingen die hij heeft gedaan toen hij rond 1944 op Kreta gelegerd was.
De manier waarop Asscher de twee lijnen uitwerkt en met elkaar laat interacteren laat zien dat hij een vakman is. De verhaallijnen zijn subtiel met elkaar verweven en hoewel ze elkaar op verschillende punten in het boek raken, komen ze pas op de laatste bladzijde definitief bij elkaar. Ieder karakter heeft zijn eigen rol in het geheel en de link tussen de twee verhaallijnen is nooit dwingend, maar heeft ook geen overbodige losse eindjes.
Ook de karakters zelf zijn zorgvuldig uitgewerkt. Zo weten we van vrijwel iedereen wie zijn of haar ouders waren, waar ze zijn opgegroeid en wat ze drijft. Hoewel in dit geval een behoorlijke karakteruitwerking wel bijdraagt aan het begrip van en de waardering voor het verhaal, verworden de personages in Het uur en de dag door de uitvoerige kenschetsing toch een beetje tot stereotypen. Zo is Thomas de snelle jongen die maar niet kon deugen op school, zijn jeugdvriend Arthur is de typische universiteitsdocent die maar niet klaarkomt met zijn lijvige proefschrift en hier en daar wat symptomen van vakidioterie vertoont. Galia is het typische ex-model dat graag meer wil in het leven dan alleen mooi op een foto staan. Toch is dit niet erg hinderlijk en blijven de personages wel geloofwaardig.
Iets minder geloofwaardig is helaas de opbloeiende liefde tussen Arthur en Galia. Het begint al bij het eerste toevallige treffen op het vliegveld van Athene. Het gesprek dat tussen de twee, die op dat moment nog niet weten dat ze allebei dezelfde reisbestemming hebben, ontstaat, vind ik persoonlijk niet erg romantisch. Thomas begint binnen een minuut na de kennismaking al op vrij betweterige toon aan een wetenschappelijke literatuuranalyse en Galia, die er verder niet eens tussen kan komen, vindt het nog geweldig ook. Dat heb ik nou nooit…
Maar alle kritiek houdt hierbij dan ook op. Het uur en de dag is een mooi verhaal, dat gedegen in elkaar zit en in een soepele stijl is opgeschreven.
‘“Bij mij op school werd altijd gezegd: ‘het uur is meer dan de dag.’ Je moet het juiste moment gebruiken, de tijd het werk laten doen. (…) Je moet het in je vingers krijgen, in je lichaam. Dan hoef je niet bij elke afzonderlijke handeling na te denken. Het moet één vloeiende beweging worden.”
“Zoals neuken,” opperde Thomas met een ernstig gezicht.’
Ja, of – in het geval van Maarten Asscher – zoals schrijven.
—
Eerder verschenen op Recensieweb
