"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Het verhaal van de grondwet

Woensdag, 24 februari, 2021

Geschreven door: Wim Voermans
Artikel door: Henk Slechte

Zoeken naar wij

[Recensie] Van de 193 lidstaten van de Verenigde Naties hebben er 189 een geschreven grondwet. Driekwart daarvan dateert van na 1975 en van die 193 landen zijn er misschien veertig in de praktijk echt democratisch. Zelfs uitgesproken dictators willen een grondwet, al gaat het dan vaak om weinig meer dan een symbool met rituelen. Dat grondwetten in de 20ste eeuw mode zijn geworden, verklaart staatsrechtkenner Wim Voermans op even simpele als voor de hand liggend wijze: een grondwet is onmisbaar in het internationale handelsverkeer.

Voermans geeft een historisch overzicht van het ontstaan van de constituties. Uitgebreid komt de Nederlandse grondwet van 1814 aan de orde, na de Amerikaanse van 1787 de tweede nog bestaande grondwet ter wereld. Volgens Voermans is het een sobere en voor burgers begrijpelijke grondwet met een breed maatschappelijk draagvlak, die wanneer nodig herzien en aangepast wordt aan de politieke en maatschappelijke ontwikkelingen.
Interessant onder de zogeheten bevrijdingsconstituties is die van Japan. Generaal Douglas MacArthur was namens de geallieerden na de Japanse overgave verantwoordelijk voor de democratisering in het land. Hij vond dat het niet opschoot met een grondwet, en liet Amerikaanse deskundigen er in 1947 een opstellen; Japan had die vervolgens maar te slikken. Ook de voormalige communistische staten in Midden- en Oost-Europa moesten zich tussen 1989 en 2018 van een grondwet voorzien als ze wilden toetreden tot de Europese Unie: de ‘Berlijnse-Muur-golf’, grondwetten met een hoog symbolisch karakter.
Voermans behandelt niet de juridische onderbouwing en inhoud van de grondwet, maar schetst de symboliek, de rituelen, de moraal en de geloofwaardigheid ervan in de brede betekenis van het begrip. Wie wil weten en begrijpen hoe de wereld aan al zijn grondwetten is gekomen, vindt hier een vaak verrassend antwoord. Het is een dik en geleerd boek dat toch voor iedereen toegankelijk is.

Eerder verschenen in Geschiedenis Magazine

Boekenkrant

Boeken van deze Auteur: