“Een cultuurgeschiedenis van de hemel”
[Recensie]. Altijd en overal hebben mensen zich afgevraagd wat er ná dit aardse leven is. De vraag of er leven is na de dood en hoe dat eruit ziet en of dat voor iedereen is weggelegd is waarschijnlijk al zo oud als de mensheid zelf.
Catherine Wolff staat zelf in de christelijke traditie en voelt zich thuis in het daarbij passende beeld dat mensen na hun dood met elkaar herenigd worden in Gods wereld van eeuwig licht. Dat blijkt pas aan het slot van haar boek Hierna. Een cultuurgeschiedenis van de hemel, maar daarvoor doet zij verslag van een uitvoerige persoonlijke zoektocht naar de gedachten en beelden die andere religies over het hiernamaals hebben.
Zo maken we kennis met de denkbeelden van de Neanderthalers en de Egyptenaren bijvoorbeeld maar ook met de voorstelling die de oude Grieken zich maken en ook het beroemde Gilgamesh epos komt voorbij. Uiteraard besteedt Catherine Wolff aandacht aan de ideeën van joden en christenen. Hier wordt duidelijk dat het Oude Testament niet direct een eenduidig beeld van het hiernamaals heeft. Verder komen islam, hindoeïsme en boeddhisme ter sprake.
Het is veel informatie die hier bij al deze religies voorbij komt al weet Catherine Wolff dat wel toegankelijk te presenteren. Toch moet zij – en dat voelden we natuurlijk aankomen – concluderen:
“Ondanks alle dogma’s die zijn verkondigd, alle kunstzinnige voorstellingen die zijn gemaakt en alle intrigerende verhalen over reizen naar de andere wereld die worden verteld, heeft niemand van ons ooit iemand ontmoet die met een verifieerbaar verslag uit de hemel is teruggekeerd” (p. 145).
Het zijn en blijven onze ménselijke gedachten, wensen, dromen, beelden en verlangens.
Dit boek maakt ons nog weer eens bewust van de relativiteit van die voorstellingen die in grote lijnen wel een zekere verwantschap hebben. Het zou mooi geweest zijn wanneer Catherine Wolff na al die uiteenlopende en soms gedetailleerde informatie een universele verbinding had gelegd en een aantal algemene conclusies had getrokken. Dan had zij de lezer geholpen om zich een overzicht te vormen van de hemel, uiteraard naar aardse voorstelling.
De vrij algemene conclusie die nu wordt getrokken is:
“We hebben altijd gehoopt op een leven dat langer duurt dan onze korte tijd op aarde’ (p. 287) maar dat wist de lezer vast al wel toen hij aan dit boek ‘De hemel’ begon. Mooi en persoonlijk is de zin waarmee Catherine Wolff haar boek besluit: ‘Terwijl ik voorwaarts ga, komt God dichterbij” (p. 288).
Catherine Wolff begon als lerares kunstgeschiedenis, werd daarna therapeute en schreef meerdere religieuze boeken.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De leesclub van alles
