Het rapport dat de wereld schokte
[Recensie] In juni 1944 verscheen er een rapport dat beschreef dat de meest gruwelijke nachtmerrie realiteit was geworden. Rudolf Vrba en Alfred Wetzler waren onlangs ontsnapt uit het grootste vernietigingskamp van de nazi’s en beschreven op gedetailleerde wijze de gruwelijke gebeurtenissen die in Auschwitz plaatsvonden.
In het boek Ik ontsnapte uit Auschwitz schrijft Rudolf Vrba over zijn ervaringen in de Tweede Wereldoorlog en dan voornamelijk over zijn leven in Auschwitz.
Rudolf Vrba was een Slowaakse Jood die in 1942 probeerde via Hongarije en Joegoslavië te vluchten naar Engeland. Helaas werd hij binnen de kortste keren gepakt door de SS en via concentratiekamp Majdanek is hij uiteindelijk in Auschwitz beland. Ondanks de erbarmelijke en onmenselijke omstandigheden lukt het Vrba om in leven te blijven. Voornamelijk door op te klimmen in de hiërarchie die in het kamp heerste. Hij wist zich flexibel op te stellen en leerde al snel hoe je het beste kon overleven in het kamp; vooral door zoveel mogelijk onzichtbaar te blijven voor de nazi’s.
Op een gegeven moment krijgt hij een mooi baantje bij het Kanada-Commando. Deze werkgroep sorteert de bezittingen van vermoorde Joden. Hierdoor lukt het hem om kleine beetjes extra eten te stelen. Later gaat hij werken als administrateur en klimt hij hoger op de ladder en maakt deel uit van de leiding die over medegevangenen gaat. Door zijn baantje heeft hij toegang tot meer gegevens en wat nog belangrijker is; hij komt in contact met de top van het verzet. Toen de deportatie van de Hongaarse Joden op gang kwam, besefte hij dat de enige mogelijk uitweg uit het kamp alleen via een ontsnapping kon plaatsvinden. Na veel mislukte pogingen van medegevangenen, waagden Alfred en Rudolf de grote gok. Met goed resultaat.
Na hun ontsnapping schreven zij hun bevindingen in een rapport dat de wereldleiders schokte en de deportatie van de Hongaarse Joden stopte. Ook kwam het rapport bij de geallieerden en zelfs bij de paus terecht. Hun rapport is van onschatbare waarde voor de geschiedenis gebleken.
Ongeveer 14 jaar geleden heb Auschwitz en Auschwitz Birkenau bezocht. Het is werkelijk waar de meest nare plek waar ik ooit ben geweest. Het is enorm en op het moment dat wij daar waren scheen de zon, was de lucht blauw en het gras met madeliefjes was groen. Een enorm schril contrast met de nachtmerrie en het leed dat zich daar heeft afgespeeld.
De verschrikkelijke en onmenselijke gebeurtenissen die Vrba beschrijft, zoals het moorden, doodschoppen, het verraad en zelfs het vechten om een stukje brood doen je adem stokken. Dat het zo onrealistisch overkomt zorgt ervoor dat je nog meer huivert en rilt, omdat je weet dat niets daarvan gelogen is.
De ontberingen die Vrba moet doorstaan veranderen zijn karakter. Vanaf het moment dat hij Auschwitz binnenstapt en ziet en ervaart wat het doel van het kamp lijkt hem sterker te maken. Niet dat hij immuun is voor de wreedheden die hij ziet, maar hij schijnt er beter mee om te kunnen gaan naarmate de jaren verstrijken.
Wat vind ik het lastig om deze recensie te maken. Ik vond het boek erg indrukwekkend, mooi geschreven en wil daarom mijn recensie zo mooi mogelijk maken. Maar op de een of andere manier kan ik de juiste woorden niet vinden. Een recensie zal nooit de puurheid en de kwaliteit van het boek kunnen overbrengen. Wat ik wel kan zeggen is dat dit boek een van de beste boeken is die ik gelezen heb over de Tweede Wereldoorlog. Het zou verplichte lectuur moeten worden op middelbare scholen. En dat zegt meer dan genoeg.
—
Eerder verschenen op Boekenz
