Ontredderde underdogs
Een roman over voetbalgeweld? Dat klinkt als sensatiezucht. Maar Laurent Mauvignier stelt zich juist bescheiden op en volgt de mensen, underdogs vaak, voor wie dit drama grote gevolgen had.
[Recensie] De geweldcultuur rond het voetbal is bij mijn weten uniek. Geen wonder dus dat er schrijvers zijn die door dit verschijnsel gefascineerd worden. Bij ons is A. F. Th. van der Heijden bezig aan een enorme romancyclus over voetbalgeweld, en in Frankrijk verscheen nog niet zolang geleden [2008/red.] de roman In de menigte van de jonge schrijver Laurent Mauvignier, over het drama in het Brusselse Heizelstadion. Daar werden tijdens de voetbalwedstrijd Liverpool-Juventus op 29 mei 1985 tientallen Italiaanse voetbalsupporters door Engelse hooligans in een orgie van geweld onder de voet gelopen en in elkaar geslagen.
Afgezien van de onderwerpkeuze zijn de verschillen tussen de twee schrijvers echter enorm. Ik bewonder Van der Heijden om zijn generositeit, zijn vindingrijkheid en zijn beeldend vermogen. Maar bij het lezen van zijn in alle richtingen uitdijende boeken is het mij toch ook vaak te moede alsof ik in een wat rumoerige kroeg zit opgezadeld met het gezelschap van een zware, enigszins dominerende man die op luide toon een eindeloze stroom sterke verhalen in mijn oor toetert.
Hoe anders is dat bij Mauvignier, die alles bewust klein houdt, zich als schrijver ogenschijnlijk helemaal wegcijfert, zijn stof niettemin tot in de kleinste details beheerst en doseert, en volledig in het hoofd van zijn personages is gaan zitten.
Zijn boek is geen documentaire roman – een genre dat de laatste jaren nogal populair is – maar wel degelijk echte fictie, waarin de ramp in het stadion, meesterlijk beschreven, enkel de katalysator is voor de karakterontwikkeling van zijn personages.
Mauvignier beschrijft de gebeurtenissen afwisselend vanuit het perspectief van een aantal Engelse, Franse, en Belgische voetballiefhebbers, en vanuit dat van een jonge Italiaanse vrouw die op huwelijksreis is, kaartjes voor de wedstrijd heeft gekregen en haar man in het geweld verliest.
De verwachtingsvolle opwinding voorafgaand aan de wedstrijd, overgaand in ontzetting en gevolgd door ontreddering, worden door de schrijver voelbaar gemaakt in een niet aflatende, strak geregisseerde stroom details, indachtig de aloude schrijversregel show, don’t tell.
Daarbij voel je voortdurend Mauvigniers mededogen met de kleine levens van zijn personages, merendeels underdogs voor wie trots op hun club en het bijwonen van deze voetbalwedstrijd tot de weinige dingen behoren die zin geven aan hun monotoon bestaan. „Voor een man is het raar of ongezond om niet van voetbal te houden”, meent één van de Engelse supporters. Het is niet gemakkelijk om moeder of echtgenote van zo iemand te zijn: „je moet je jongen verdedigen als een leeuwin, neuken als een teef, werken als een paard en zwijgen als het graf”, schrijft Mauvignier.
Alle personages verliezen in de ramp hun onschuld of bravoure. De apathie waarin zij verzinken begint pas te verdwijnen wanneer ruim drie jaar na de ramp het proces tegen de vermeende daders plaatsvindt. Deze laatste honderd bladzijden zijn de knapste en meest overtuigende van het boek. Met grote precisie beschrijft Mauvignier hoe er langzaamaan eerst kleine, dan steeds grotere scheurtjes in de rouw komen, hoe het leven weer binnendringt en hoe zijn personages de regie over hun bestaan weer oppakken – sadder and wiser, volgens de onveranderlijk levenswet.
—
Eerder verschenen in Trouw
