Bezaz’ duivel draagt geen Prada
Een vrouw die werkt bij een glossy en ontdekt dat haar baas verschrikkelijk is. Nee, we hebben het niet over The Devil Wears Prada, maar over In dienst bij de duivel van schrijfster Naima El Bezaz. De beschrijvingen van El Bezaz zijn soms scherp en grappig, maar moeten vooral choqueren. En dat gaat op den duur vervelen.
Om haar hoge hypotheek te kunnen betalen werkt schrijfster Dina als journaliste bij een glossy. Maar het journalistieke werk valt tegen en Dina voelt zich niet thuis op de redactie. Ze is namelijk ‘excentriek’, een ‘vrije geest’. Bovendien is Dina een Marokkaanse, die soms vol verbazing naar de gewoontes van de ‘typisch Nederlandse vrouw’ kijkt. Dina’s reactie is tekenend: het werken bij de glossy is maar werk, maar ‘boeken schrijven, dat bén ik’. Dina is anders, wil ze maar zeggen. Het zou allemaal nog wel te dragen zijn als haar baas Angela er niet was, die de redactie met ijzeren vuist regeert. Dat Dina een redelijk bekende schrijfster is, maakt haar bij haar collega’s niet bepaald populair: die begrijpen niet waarom ze niet gewoon gaat schrijven voor haar brood.
Dode mensen op de schoorsteenmantel
Toegegeven, de positie van de outsider die Dina telkens inneemt levert leuke scènes op. Als ze op bezoek is bij een lezeres ziet ze twee aparte vazen in de huiskamer staan. Wanneer ze beseft dat het urnen zijn is ze stomverbaasd: waarom zou je in vredesnaam dode mensen op de schoorsteenmantel zetten? Ook het hypercorrecte gedrag van Angela waar het racisme en discriminatie betreft zorgt voor hilarische situaties.
Maar helaas is de blik van Dina voor de lezer al snel vermoeiend. Vrijwel iedereen om haar heen wordt een stereotype: zo heeft een onsympathieke advocate een ‘spits muizengezicht’ en haar baas Angela ‘kille blauwe ogen’. Bij ieder nieuw personage krijgen we eerst een ellenlange beschrijving van het uiterlijk om te laten zien wat voor ‘type’ het is:
‘Een mollig, vol gezicht, met groenblauwe ogen die ze samenkneep toen ze me de hand schudde. Haar kapsel in een Vinex-coup geknipt: getrimde, auberginekleurige haren. Ze schoof naast me in haar wijde blouse met zwart-witmotief, driekwart donkerblauwe spijkerbroek, van onder een slag opgerold, en zwartleren laarzen. Onmiskenbaar de Miss Etam-look.’
Dina’s continue commentaar is soms wel grappig, maar toch voornamlijk onsympathiek. Niet omdat het onterecht is – Angela lijkt bijvoorbeeld inderdaad een verschrikkelijk mens – maar omdat ze die kritische blik niet weet toe te passen op zichzelf:
‘Ik […] verzette me tegen die groepsdrang en het massadenken. Ik was een einzelgänger, een excentriekeling. Iemand die anders is dan de anderen. Dat verzin ik niet, dat imago paste ik me zelf ook niet aan.’
Dina is de getormenteerde schrijfster die zich staande moet weten te houden. Zo maakt Dina zichzelf uiteindelijk ook tot een cliché.
Sleutelroman
De titel In dienst bij de duivel en het onderwerp van het boek doen direct denken aan Lauren Weisbergers The Devil Wears Prada. Opvallend is dat dat boek ook door Dina wordt genoemd. Net als in The Devil Wears Prada worden in In dienst bij de duivel referenties naar de bestaande werkelijk continu opgezocht. Dit geeft het idee van authenticiteit, net als het feit dat Dina de namen van BN’ers niet noemt en het blad waar ze werkt geen naam geeft. Dat het boek ook nog eens in de markt is gezet als sleutelroman doet vermoeden dat ‘het blad’ de Vriendin is, waar El Bezaz gewerkt heeft. Net als in de Engelstalige chicklit gaat het hier om een échte baas die écht verschrikkelijk is en lijkt het boek een soort wraakactie.
De onbarmhartige beschrijvingen en de waarheidsclaim passen bij de reputatie van El Bezaz: met haar boek Vinexvrouwen wist ze een behoorlijke controverse op te roepen, en ook de promotie van In dienst bij de duivel ging met een relletje gepaard. In dienst bij de duivel lijkt het vooral van choqueren en provoceren te moeten hebben. De karakters blijven oppervlakkig en het verhaal hangt als los zand aan elkaar.
Dat het boek niet eindigt met een verzoening of een oplossing (zoals in The Devil Wears Prada) maar eindigt met een bizarre wraakactie van Dina doet het verhaal bepaald geen goed. Als lezer verbaas je je over de manier waarop de volwassen vrouwen met elkaar omgaan, maar als de verbazing is weggezakt blijkt het toch vooral vervelend om te lezen over mensen die continu vervelende dingen doen.
