"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Inmiddels op aarde

Maandag, 7 juli, 2014

Geschreven door: Paul Verhuyck
Artikel door: Else Boer

De maan als mystieke wasplaats voor de ziel

Waar gaan we heen als we sterven? De verteller van Inmiddels op aarde, de zesde roman van de Vlaamse filoloog Paul Verhuyck, verklapt het al in het eerste hoofdstuk: als we sterven gaan we naar de maan. Tien van de elf klasgenoten die in april 1958 op het Dürer Gymnasium zaten zijn al daar. Alleen Frederik is nog op aarde, hoewel de anderen hem roepen. Gelukkig maar. Anders was er niemand geweest om hun levens op te tekenen.  

Frederik is de enige van zijn elf klasgenoten die nog leeft.  ‘Allemaal zelfmoord’, meende Rutger, die op de begrafenis van de eerste dode, Johan een zwartgallig rijmpje introduceerde. ‘En toen waren er nog maar tien, het grote aftellen is begonnen.’

Denk niet dat de roman van Verhuyck somber en zwartgallig is. Met humor en afstand  laat hij Frederik over de levens van zijn vrienden vertellen:

‘Bartholomeus speelde freejazz. Soms zo free dat hij op zijn recorder zijn eigen nummers niet kon aanhoren. Soms zo freedat er mensen in zijn band meespeelden die geen noot muziek kenden en nog nooit op een toeter hadden geblazen.’

Boekenkrant

Op de maan wachten de vrienden op Frederik, dat weet hij. Ze maken immers deel uit van dezelfde groepsziel, en zij zullen voor altijd zeventien zijn. Hun levens zijn als het ware stil blijven staan in april ’58. Wat er tijdens die levens is gebeurd, vertelt Frederik, als hij spreekt over hun  tijd op het gymnasium . Zes van de elf zijn hoogleraar geworden, wat veel te maken had met hun bevlogen leraar Delaroche. Als er al iemand de groepsziel van de klasgenoten heeft gevormd, dan is hij het wel.

Boeiend

Inmiddels op aarde is opgebouwd uit drie verschillende onderdelen, die om en om een hoofdstuk beslaan: ‘Maan’, ‘April 58’ en ‘Inmiddels op aarde’. De geschiedenis van wat er op het gymnasium gebeurde krijgt net zoveel ruimte als de levens van de jongens die daarna beschreven worden, in de hoofdstukken die beginnen met ‘Inmiddels op aarde’. Het is knap hoe Verhuyck de levensverhalen en de beschrijvingen van het gymnasium samen weet te smelten. Nergens wordt Inmiddels op aarde saai of langdradig. En ook de tien levensverhalen blijken niet teveel van het goede. Steeds weet Verhuyck met zijn beschrijvingen, die vaak bijzonder scherp zijn, te boeien.

Op de maan discussiëren de inmiddels dode vrienden over het ontstaan van het hemellichaam, het belang van de groepsziel en wat er eigenlijk gebeurt met de tijd, nu zij dood zijn. Filosofie, mythologie en religie spelen een belangrijke rol in deze gesprekken:

‘”[…] Jullie manen, hoe verschillend ook, zijn natuurkundig. Maar de maan is ook een theologisch begrip, minder fysiek, meer psychologisch of zo je wilt literair-historisch, wanneer je – zoals ik – de maan ziet als een vorm van lyriek. Dit is een vagere maan. Als het Nirwana onbeweeglijkheid is, is de maan nog een stapje daarvoor, de voorlaatste fase, de bijna-onbeweeglijkheid. De maan is een wasserette. Een mystieke wasplaats waarin de ziel gezuiverd, gepurgeerd wordt: het purgatorium. […]”’

Zonder al te veel pretentie en met gevoel voor humor stelt Verhuyck existentiële vragen. Bestaat er zoiets als een ziel die naleeft na de dood? Kan het individu voortbestaan? Verhuyck presenteert een filosofische mengelmoes van ideeën, die net zo prettig leest als zijn beschrijvingen van het Dürer Gymnasium.

Inmiddels op aarde is een roman over dood, zelfmoord en de grote levensvragen die met de dood gepaard gaan. Toch wordt de roman nergens zwaar op de hand. Verhuyck weet dit beladen thema op lichte wijze te brengen. Inmiddels op aarde is niet alleen een roman die aan het denken zet, maar die ook een mooi verhaal vertelt over elf klasgenoten, voor altijd verbonden door hun tijd op het gymnasium, in april ’58.


Laat hier je reactie achter:

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Alleen inhoudelijke reacties die gaan over het besproken boek en/of de recensie worden geplaatst.