Een intens geleefd leven
[Recensie] Jacques Romain Georges Brel (8 april 1929 – 9 oktober 1978) was een Franstalige Vlaming (zo noemde hij zichzelf) die wereldberoemd werd als zanger, componist en tekstschrijver. Zelfs 40 jaar na zijn dood zijn er weinig mensen te vinden die nog nooit van hem hebben gehoord. Des te vreemder is het dat de in 1984 door Olivier Todd geschreven biografie pas nu is vertaald in het Nederlands. In 2008 werd er nog een bijgewerkte versie van Jacques Brel, une vie uitgegeven en deze heruitgave is gebruikt om Jacques Brel, een leven te produceren.
Deze biografie is de enige die door de familie wordt erkend als de meest authentieke. Todd kreeg dan ook ruim toegang tot het privé-archief van de zanger en sprak met heel veel familie, vrienden en collega’s. Olivier Todd ontdekte onbekende teksten en verrassende correspondentie. Zowel de vrouw van Jacques Brel als zijn minnaressen en hele goede vrienden spraken openhartig over de chansonnier. Brel was geen makkelijk mens. Niet voor anderen maar zeker ook niet voor zichzelf.
Zijn grootste successen zijn chansons waarin hij zich afzet tegen het burgelijke milieu waar hij in opgroeide, de liefde die pijn doet en de dood. Hij had een haat-liefde verhouding met Vlaanderen en schokte soms het publiek met zijn teksten. Sommige van zijn liedjes werden in het Nederlands vertaald, wie kent Mijn vlakke land niet. Veel van zijn teksten werden door andere, grote artiesten gezongen.
Hij was een overtuigd republikein en dat mocht iedereen weten. Eenmaal beroemd trad hij meer dan 300 keer per jaar op en nam hij het niet al te nauw met zijn gezondheid. Hij rookte en dronk en sliep nauwelijks. In 1974 werd longkanker geconstateerd. Hij was toen al gestopt met optreden en besloot zich op het eiland Hiva Oa te vestigen. Uiteindelijk overleed hij in Parijs aan een longembolie.
Het boek is soms een beetje saai en vooral niet altijd even duidelijk. Olivier Todd ging er blijkbaar vanuit dat de lezer bekend is met veel namen van mensen en vooral met de Franse taal. De liedteksten die besproken worden, zijn niet vertaald. Soms moet je terugbladeren of iets tweemaal lezen om te begrijpen wie er nu weer aan het woord is. Brel was een man die monologen afstak en niet luisterde. Dat kwam zijn relatie met een aantal mensen in zijn omgeving niet ten goede. Zo lukte het hem niet om, jaren nadat zijn vrouw en dochters bij hem waren weggegaan, de verhouding met zijn kinderen te verbeteren.
Olivier Todd is soms nogal gedetailleerd en blijft hier en daar hangen in kleine gebeurtenissen om daarna weer met grote stappen door de tijd te gaan. Dan kan het gebeuren dat je de draad even kwijtraakt. Niettemin schetst hij een beeld van een man die het leven intens leefde en vaak eenzaam was. Het boek bevat foto’s, een lijst met de titels van alle boeken die hij in zijn bibliotheek had, een filmografie, een bibliografie en uiteraard een discografie.
De echte fan zal dit boek willen lezen en het is een goede zaak dat het eindelijk, na al die jaren, vertaald is. Het feit dat het niet altijd even vlot en makkelijk leest nemen we daarom maar op de koop toe.
—
Eerder verschenen op Hebban.nl
