Geschiedenis van een Friese familie
[Recensie] De enerverende en noodlottige geschiedenis van de familie Bakker luidt de ondertitel van dit boek dat met z’n titel direct de aandacht trekt: Je mag wel bang zijn maar niet laf. Het is een boeiende beschrijving van een Friese familie in de 20e eeuw die een succesvolle modehuis runde, waarbij de periode van de Tweede Wereldoorlog extra veel aandacht krijgt. Dat is om tragische redenen ook terecht want uiteindelijk komen er in de oorlog en ten gevolge van deze oorlog maar liefst vier van de negen kinderen van de familie Bakker om het leven.
Het boek biedt ook een boeiend tijdsbeeld van de vorige eeuw: een echt Gereformeerde familie die leeft in hun eigen zuil en de strak omlijnde opvattingen en levensstijl die daarbij hoort. Markant voorbeeld: wanneer een zoon de uitvaart van de vrouw van zijn rooms-katholieke baas wil bijwonen en zijn vader daarover advies vraagt, krijgt hij geen toestemming.
Interessant is het gedeelte waarin de dreiging van het nationaal-socialisme in Duitsland zich scherper gaat aftekenen. De anti-joodse houding tegenover Duitse kledingfirma’s als Hirschfeld en Robinsohn is beangstigend. De Kristallnacht verwoest hun prachtige winkels.
Aandoenlijk is het verhaal over de zoon die worstelt met zijn homoseksuele geaardheid, iets waarvoor in die tijd en zeker binnen de protestantse zuil nog geen ruimte voor is. Hij vraagt advies aan professor Waterink die hem adviseert om te trouwen, in de verwachting dat die gevoelens dan wel zullen verdwijnen omdat het huwelijk de beste garantie is voor wat Waterink een ‘normaal’ leven noemt. We kunnen ons een dergelijk hooggeleerd advies vandaag niet meer voorstellen…
Later blijken nog twee broers homoseksueel te zijn. Het Gereformeerde geloof speelt daarin een cruciale rol: “Sjoerd verzekerde Lammert dat hij niet in de hel zou komen” (p. 96). De opvattingen binnen de Protestantse Kerk zijn gelukkig wel mensvriendelijker geworden en deze stelligheid zul je hier vandaag dan ook niet meer tegenkomen.
Aardig om te lezen is dat koningin Wilhelmina modehuis Bakker ook de nodige opdrachten geeft. Zij laat haar kleding vermaken en aanpassen aan de mode want in de crisisjaren vindt zij het niet verantwoord om nieuwe kleding aan te schaffen. De familie Bakker weet in vrij korte tijd een prachtig en gerenommeerd modehuis op te bouwen met een indrukwekkend mooi panden in Leeuwarden en Groningen. De avonden waarop kleding wordt gepresenteerd gelden als een sjiek avondje uit en door tal van internationale contacten is modehuis Bakker goed op de hoogte van de nieuwste trends voor toonaangevende mode. Het eigen kledingatelier levert perfect passende maatkleding die gezien mag worden.
In de oorlog raken diverse zonen van de familie Bakker betrokken bij het verzet: het drukken en verspreiden van illegale kranten en de overval op het bevolkingsregister van Amsterdam. Aangrijpend is het hoofdstuk waarin Sjoerd wordt opgepakt en samen met elf kameraden wordt geëxecuteerd. Ontroerend is de passage waarin twee mannen samen de Matthaus Passion zingen in de gevangenis.
Tal van bekende Nederlanders zoals de dichter Bertus Aafjes spelen een rol in dit boek dat verder reikt dan alleen een familiegeschiedenis maar deze in het bredere perspectief van de tijd plaatst.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
