Virtuositeit leidt tot meesterschap, alcohol is de snelweg naar de hel
[Recensie] Dorothy Baker (21 april 1907 – 17 juni 1968) was een Amerikaanse auteur uit Missoula, Montana en opgegroeid in Californiê. Tijdens haar jeugd leerde ze viool spelen, maar ze kreeg polio en ging verder met over muziek schrijven. Zij behaalde een masterdiploma Frans aan het UCLA. Haar eerste novelle Young man with a Horn schreef ze in 1938. Het is gebaseerd op het kunstenaarschap, niet het leven, van de legendarische kornettist Bix Beiderbecke (1903-1931). Meteen een succes.
Drieëntachtig jaar later is het boek vertaald door Harm Damsma & Niek Miedema en het werd onder de titel Jonge man met trompet uitgegeven bij Uitgeverij Van Maaskant Haum.
“Voor hem was muziek niet iets waarmee je je brood verdiende, maar een passie, en nu was hij zover dat hij daaraan kon toegeven.”
Rick Martin leeft zijn eigen leven en hij beseft als zeer snel dat schoollopen niets voor hem is. Zijn oom en tante, bij wie hij woont, in Los Angeles sinds de dood van zijn ouders, bekommeren zich niet om het kind. Op weg naar school komt hij voorbij de zaal van de Kerkgemeenschap All Souls, waar iedereen welkom is. Hij vindt er een piano en speelt al zeer snel de liedjes uit de gebedenboekjes na, op zijn eigen manier: zijn liefde voor muziek is geboren en zonder ooit één noot muziek gestudeerd te hebben is hij een virtuoze muzikant naar wie je wel moet luisteren als hij speelt.
Het verhaal is opgedeeld in ‘vier boeken’ waarin telkens een periode uit zijn leven beschreven wordt.
Het eerste boek verhaalt over zijn jeugd en zijn vriendschap met de zwarte jongen Smoke Jordan, een getalenteerde drummer. Samen ontdekken zij het jazzorkest van Jeff Williams in de Cotton Club die de beide jazz-stijlen moeiteloos beheersten: The Memphis-stijl en de New-Orleans-stijl. Daar ontdekt hij zijn liefde voor de trompet.
In boek twee ontwikkeld Rick zijn talenten en hij is niet alleen een pianovirtuoos, maar ook een meester in het bespelen van de trompet.
Rick Martin is al snel de ster en de mogelijkheden om in een groot, gekend orkest te spelen zijn legio. Daarover lezen we meer in het derde boek. Hij komt terecht in het wereldberoemde orkest van Phil Morrison. Platen opnemen was een wekelijkse bezigheid geworden, het succes was niet af te remmen. Hier worden we als lezer ook geconfronteerd met de groeiende obsessie om muziek te spelen. Om dat vol te houden, de hele nacht, werd vaak naar alcohol gegrepen, … Hij leert Amy kennen, een mooie vrouw met opmerkelijke ideeën, maar het huwelijk met haar is geen succes.
“Nu zei ze tegen hem dat het gaat om gedachten, of liever om het denken, dat de menselijke geest sowieso datgene is wat er toe doet. De wereld huist in de geest van de mensen, en wie erin slaagt haar oorsprong te vinden en haar ontwikkelingsgang, aanpak en werkwijze te ontdekken, weet alles. Wie dat weet te achterhalen, heeft de wereld in zijn broekzak, Richard. Besef je dat? Wie dat uitvist, weet wat God is en wat de mens is.”
Het vierde boek is de kroniek van een aangekondigd drama. Rick verlaat Amy en ook het orkest van Phil Morrison. Een tegenslag met een platenmaatschappij is de spreekwoordelijke druppel. De alcohol drijft hem meer en meer in de armen van de waanzin, …
De verhaallijn is duidelijk: Rick Martin staat in de picture, een personage dat je als lezer gaat bewonderen en vervloeken. De andere personages, allemaal muzikanten leren we allemaal kennen via Rick, maar zijn in veel mindere mate getypeerd: zij hebben allemaal een of andere invloed gehad op het leven van Martin, maar zij blijven toch enigszins in de schaduw van het hoofdpersonage.
Het boek is geschreven in 1938 en het draagt de kenmerken van die tijd, die in een vertaling niet verdoezeld mogen worden. Dit staat achteraan in het boek als Noot van de vertalers. Hier en daar in het boek zal dat wel even afschrikken, maar ik sta volledig achter de beslissing van de vertalers. “Het zou geschiedvervalsing zijn om het boek ‘op te kuisen.’”
Wat een heerlijk boek om te lezen: eenvoudige schrijfstijl, correct geformuleerde zinnen, overzichtelijke hoofdstukken, de afgewogen dosis aan randinformatie maken van deze novelle een page-turner. Om heel eerlijk te zijn heb ik bij de keuze voor dit boek laten (ver)leiden door de cover en de korte inhoud: interesse voor muziek en de droogleggingsperiode in de USA in de jaren dertig van de vorige eeuw is een goede basis om verwachtingsvol aan het verhaal te beginnen. En Baker is er zonder meer in geslaagd om mijn verwachtingen in te lossen.
Een dikke pluim ook voor de vertalers Damsma en Miedema.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub Van Alles
