Prachtig geïllustreerd boek over de middeleeuwse vorst in Nederland
[Recensie] Karel de Grote in Nijmegen vertelt over de geschiedenis van Nijmegen als keizerstad en de bezoeken die Karel de Grote aan de stad bracht. Het boek is een bewerkte en uitgebreide heruitgave van deel 2 van De 20 dagen van Nijmegen (Zwolle 2005). De tekst is afkomstig van de Nijmeegse stadsarcheoloog Jan Thijssen. In opdracht van de Gemeente Nijmegen werd het werk heruitgegeven. Deze bewerking is van de hand van Hettie Peterse. Kunsthistorica Hettie Peterse is jarenlang werkzaam geweest als monumentenadviseur. Momenteel is zij senior beleidsadviseur cultuurhistorie bij de Gemeente Nijmegen en docent aan de Academie van Bouwkunde in Arnhem. De heruitgave van Karel de Grote in Nijmegen verschijnt in het kader van het Francia Media, een project waarin negen Europese landen samenwerken om de betekenis van Karel de Grote en zijn erfenis toegankelijk te maken voor een groot publiek.
Het is geen toeval dat Karel de Grote in Nijmegen in 2014 werd uitgegeven. Dit jaar was het namelijk 1200 jaar geleden dat Karel de Grote overleed: op zaterdag 28 januari 814 stierf Karel de Grote in zijn Akense palts ‘Aquispalatium’. Voor Nijmegen, bijgenaamd de Karelstad of Keizerstad, heeft Karel de Grote extra aantrekkingskracht. Zoals in het werk duidelijk wordt, bezocht Karel de stad met enige regelmaat. Ook bouwde hij op de resten van de Romeinse vesting een paleis, het latere Valkhof. Door de eeuwen heen is het Valkhof meerdere malen verwoest, waaronder door de Noormannen. Desalniettemin verrees het toch steeds weer uit de as.
In het werk wordt aandacht besteed aan twee thema’s: de bezoeken die Karel de Grote bracht aan Nijmegen en de geschiedenis van Nijmegen als keizerstad. In dit eerste deel wordt aandacht besteed aan de herhaaldelijke reizen die Karel maakte, onder andere naar Nijmegen.
‘Karel maakte ieder jaar een rondreis door zijn rijk (…) De macht van de koning wordt slechts daar gevoeld, waar hij die ook kan laten zien. Tijdens de rijks- of landsdagen ontmoet hij de verzamelde edelen uit de streek en legt hij hen zijn besluiten en wetten voor.’ (p. 7-8)
In dit eerste deel wordt naast de bezoeken van Karel de Grote aan de stad ook aandacht besteed aan een archeologische vondst van aardewerk uit de Karolingische periode bij de Villa Waalheuvel in Ubbergen. In een aparte kadertekst krijgt de lezer extra informatie over deze vondst en de historische betekenis hiervan. Door het gehele boekje heen zijn verschillende kaderteksten te vinden die de lezer aan de hand nemen middels verdiepende teksten over archeologische opgravingen, historische locaties en objecten.
In het tweede en grootste gedeelte van het boekje staat Nijmegen als keizerstad centraal. In een notendop worden in de hoofdstukken de volksverhuizingen, Merovingische vorsten en de invasie van de Noormannen behandeld.
Karel de Grote in Nijmegen is een fraai werk waarin in vogelvlucht door de geschiedenis van de stad wordt gegaan. In zo’n vijftig pagina’s wordt in woord en beeld het verhaal verteld van het bezoek van Karel de Grote en een aantal plaatsen in Nijmegen, waaronder het Mariënburg, de Sint-Gertudiskapel, de Grotestraat, de Sint-Nicolaaskapel en de Sint-Maartenskapel of de Barbarossaruïne. Dit werk is echter niet alleen interessant voor de Nijmegenaar omdat het een deel van de geschiedenis van de stad belicht, maar ook voor de doorsnee Nederlander. Nijmegen heeft door de geschiedenis heen namelijk een belangrijke rol gespeeld, niet alleen tijdens de regeerperiode van Karel de Grote, maar ook ten tijde van de Duitse keizer Frederik Barbarossa.
‘Zijn (lees: Barbarossa) grote voorbeeld was Karel de Grote, die op aandringen van Barbarossa heilig werd verklaard. In 1155 (…) besloot de keizer om een aantal vervallen Karolingische paltsen, waaronder Nijmegen, in oude luister te herstellen.’ (p. 45)
Dit werk biedt geen grondig onderzoek naar de historie van Nijmegen en Karel de Grote. Het pretendeert dit ook niet, het is bedoeld als publieksboek. Als publieksboek voldoet het aan alle verwachtingen. Het boek is rijkelijk geïllustreerd en bevat informatieve kaderteksten die over specifieke onderwerpen iets meer detail bieden. Daarbij is het werk toegankelijk en aantrekkelijk geschreven waardoor het een goede eerste kennismaking biedt met de geschiedenis van Karel de Grote en Nijmegen.
—
Eerder verschenen op Hereditas Nexus
