"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Kijken in de ziel - Toptrainers

Zaterdag, 2 oktober, 2021

Geschreven door: Coen Verbraak
Artikel door: Marco Gerritsma

De mens achter de toptrainer en het geheim van zijn succes

In Toptrainers – kijken in de ziel vertellen zes toptrainers over hun levensverhaal en beroep. Weinig toptrainers stellen zich kwetsbaar op. Coen Verbraak nodigde 12 toptrainers uit voor een interview. Alleen Louis van Gaal, Leo Beenhakker, Guus Hiddink, Foppe de Haan, Co Adriaanse en Bert van Marwijk werkten mee. Zij vertellen openhartig over hun afkomst, gezinsleven, motivatie voor het vak, werkwijze en leiderschap. Leiderschap toon je door visie, jezelf zijn, voorbeeldgedrag, zorgvuldige communicatie, doortastende besluitvorming en veerkracht. Volgens voetbaljournalist Johan Derksen hoort Leo Beenhakker niet thuis in het rijtje toptrainers. Hij zegt hierover: “een trainer met weinig voetbaldiepgang […] Doordat hij vaak met goede spelers werkte won hij de nodige prijzen, want Beenhakker was als trainer zo goed als zijn materiaal.”

Coen Verbraak is journalist en maakt televisieprogramma’s. In 2009 begon hij het televisie programma Kijken in de ziel. Hij interviewde prominenten uit een bepaalde beroepsgroep. In 2010 kwam de reeks over toptrainers op televisie. Later verscheen Kijken in de ziel, Toptrainers. Coen Verbraak staat bekend als meesterinterviewer. Hij krijgt iedereen aan het praten. Hij won diverse prijzen zoals de Zilveren Nipkowschijf (2010) en Sonja Barend Award voor zijn interview met Rijkman Groenink (2013).

Foppe de Haan, Leo Beenhakker en Louis van Gaal verloren op jonge leeftijd een ouder. Zij spreken hier open over. De moeder van Foppe de Haan pleegde zelfmoord. Foppe de Haan vertelt hierover: “Wat ik ervan geleerd heb is dat er dingen zijn in het leven die je niet kunt veranderen. Die zijn zoals ze zijn, hoe graag je het ook anders zou willen. Je moet zelf ook verder. In die tijd heb ik echt geleerd om de knop om te draaien. Ik ga toch naar school, want ik wil verder in het leven. Terwijl je enorm de neiging hebt om erin te blijven hangen.” De vader van Leo Beenhakker overleed aan leukemie toen hij 14 jaar was. Het verlies heeft hij nog steeds niet verwerkt. “Ik ben nog steeds boos. Ik heb het nooit werkelijk een plek kunnen geven en het met rust kunnen laten. Het zit nog steeds diep in mijn ziel. Er zijn nog altijd momenten dat ik een flashback van hem krijg.”

Vijf geïnterviewden hebben een onderwijs achtergrond (gymleraar of Cios-sportinstructeur). Kennis van didactiek en kunnen omgaan met een groep helpen om een toptrainer te worden.

Boekenkrant

Iedere trainer heeft zijn eigen stijl van leidinggeven. Foppe de Haan werkt geduldig en planmatig aan lange termijn resultaten. Guus Hiddink observeert uitgebreid en stelt dan een plan op. Louis van Gaal voert voor elk besluit een analyse uit en onderbouwt zijn besluit met argumenten. Leo Beenhakker beslist vaak op gevoel. Voor alle toptrainers is teambuilding een speerpunt. Co Adriaanse staat boven de groep, Leo Beenhakker in de groep en de andere bewegen zich in en boven de groep. Alle coaches met uitzondering van Louis van Gaal zijn betrokken en houden gepaste afstand met hun spelers. Louis van Gaal is betrokken bij het privé leven van zijn spelers. Hij wil weten hoe de thuissituatie is en krijgt buikpuin als hij merkt dat een speler zijn vrouw bedriegt. Alle coaches vinden voorbeeldgedrag belangrijk. Foppe de Haan zegt hierover: “als je consistent in je gedrag bent, leef je het vanzelf wel voor.” De coaches verschillen in de mate waarin zij sturing en ondersteuning geven aan spelers. Coach zijn is een zwaar beroep. Co Adriaanse: “trainer zijn is een eenzaam beroep. Het vergt enorm veel energie, je bent vaak de kop-van-jut. Je krijgt veel onrechtvaardige kritiek over je heen. En het levert ook veel spanning op, op een onprettige manier.”

Anekdotes geven de levensverhalen kleur. Guus Hiddink was bondscoach van Zuid-Korea. Jonge spelers hadden te veel respect voor de ouderen waardoor het team minder presteerde. Hij doorbrak de hiërarchie door een stoelendans. Jongeren en ouderen aten niet meer aan aparte tafels. Co Adriaanse werd met Willen II tweede in de eredivisie. Vlak voor een Europacup wedstrijd speelde Willen II tegen een amateurclub en verloor met 4-1. Co Adriaanse liet de spelers voor straf naar huis lopen, een afstand van 23 kilometer. Leo Beenhakker vertelt een anekdote over Dick Advocaat. Doelman Logan Bailly van het Belgische elftal gebruikte een tas van Louis-Vuitton in plaats van de beschikbaar gestelde sporttas. Dick Advocaat pakte de tas af. “Opvallen moet je in de goal, niet met je tas” aldus Advocaat.
De oneliners spreken tot de verbeelding. Niemand is groter dan het team (Louis van Gaal). Een goed team is een team waarin men elkaars kwaliteiten accepteert en respecteert (Co Adriaanse). Een goed paard is nog geen goed ruiter (Co Adriaanse). Patatgeneratie (Leo Beenhakker) over spelers met veel talent maar weinig vechtlust. Bij succes is het ’t succes van de spelers, bij falen heeft de coach het gedaan (Coen Verbraak).

Louis van Gaal staat weer volop in de belangstelling. Na 5 jaar van zijn pensioen genoten te hebben aanvaarde hij op 70 jarige leeftijd de functie van bondscoach in augustus 2020. Ik was één van de velen die bedenkingen had bij zijn aanstelling. Binnen een tijdsbestek van twee weken heeft er een omslag plaatsgevonden bij het Nederlands elftal. Er staat weer een team dat met bezieling speelt en uitstekende resultaten behaalt. Een gelijk spel tegen Noorwegen, een 4-0 overwinning op Montenegro en 6-1 winst op Turkije. NRC-journalist Rob Schoof schreef een dag voor de belangrijke wedstrijd tegen Turkije een artikel over van Gaal. “Het draait om vertrouwen tussen spelers en trainer, weet de docent en psycholoog in Van Gaal. Wat hij erin stopt, krijgt hij terug. Hij straalt terwijl hij zijn selectie prijst tijdens een van zijn persconferenties. […] De energieke lichaamstaal, het optimisme en de duidelijkheid die Van Gaal liet neerdalen op Zeist, missen hun uitwerking niet op een spelersgroep.”

De heldere schrijfstijl, anekdotes en oneliners maken het boek goed leesbaar. Alle interviews hebben voldoende diepgang, alleen het interview met Bert van Marwijk is wat oppervlakkig. Het is een gemis dat de nieuwe generatie trainers met een achtergrond als topvoetballer zoals Marco van Basten en Ronald Koeman niet aan het woord komen. Toptrainers, kijken in de ziel is interessant voor voetbalfans en lezers met interesse in leiderschap. De zes coaches hanteren verschillende leiderschapsstijlen en zijn ieder op hun eigen manier succesvol (geweest).

Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles

Boeken van deze Auteur: