Biografie van een Nederlandse zangeres
De schrijver
[Recensie] Johan Bakker was ooit kelner en conciërge, maar is nu bovenal schrijver en muziekliefhebber. In 2012 won hij een Britse publieksprijs met een biografie van Eva Cassidy, de Amerikaanse zangeres die pas na haar vroege dood – ze overleed op haar drieëndertigste aan huidkanker – doorbrak met haar eigenzinnige en loepzuivere versies van Over The Rainbow en Fields of Gold.
De thematiek
En nu dus een biografie van de Nederlandse zangeres Kinga Bán (1981-2019). Ik beken: ik kende haar niet, maar in orthodox-christelijke kring droegen velen haar op handen. Terwijl men daar toch wars is van persoonsverheerlijking; zelfs haar moeder vond het maar zozo dat Bán zich in 2016 liet nomineren voor de Zilveren Duif, een jaarlijkse prijs voor christelijke muziek (en ja, tromgeroffel, ze won hem).
Net als Cassidy beheerste ze vele stijlen en genres en was haar stem als kristal zo helder. En stierf ze met haar zevendertig jaar veel te vroeg, ook aan kanker, waarbij ze een man en drie nog jonge kinderen achterliet. Maar anders dan bij Cassidy werd Báns muzikale talent wel tijdig herkend, toen ze op de middelbare school auditie deed voor de musical Cats en Whitney Houston naar de kroon bleek te steken.
Zo’n stem, zo’n trouwe schare fans en zo’n tragisch einde, dat vraagt natuurlijk om een biografie. Dus vertelt Bakker met behulp van een hele trits familieleden, vrienden en collega’s Báns levensverhaal, wier protestantse familie zich in 1977 in een kofferbak uit het communistisch Hongarije had laten smokkelen. Het gezin vond onderdak bij een Nederlands-gereformeerde kerk in Kampen waar, net als in Hongarije, gelukkig niet op hele noten werd gezongen.
Opvallendste stelling
En zo volgen we Bán in haar muzikale en religieuze ontwikkeling, van Elly & Rikkert, naar opwekkingsliederen en haar bijdragen aan de Psalmen voor Nu-band. Bij haar succes met de groep Sela, waarin een brug werd geslagen tussen reformatorische psalmen en gezangen en de ‘grooves’ uit de evangelische muziek. Bij haar concerten, ook toen ze al zichtbaar ziek was, de ontroerende soloalbums die ze tot op haar ziekbed maakte, ook met haar kinderen. Daarnaast geeft Bakker een inkijkje in hoe de christelijke muziekscene de afgelopen decennia steeds professioneler werd. Waardoor mede dankzij televisie en YouTube Bán als christelijke ster geboren kon worden, inclusief de ‘groupies’ die haar in haar laatste optredens wilden aanraken in haar sterfelijkheid – want houd zoiets tegenwoordig maar eens privé, als je dat al wilt.
Mooiste zin
Uitspraak van cabaretier en EO-columnist Tim van Wijngaarden: “Ik kan me zo voorstellen dat de Schepper bij het maken van haar stembanden een topdag had. Dat Hij tegen de engelen zei: ‘Let op: nu ga Ik echt iets gaafs doen’.”
Redenen om dit boek niet te lezen
Bakker zegt dat zijn portret van Bán geen heiligenleven is geworden en het is waar: het plaatje is niet perfect. Ja, ze kon hem al jong stevig raken, nam voor optredens soms geheimzinnige groene drankjes in en ze was slecht in afspraken. Ook heeft ze het conservatorium nooit afgemaakt, laat staan dat ze cum laude is afgestudeerd, zoals de mythe wil. Maar wat is een heilige zonder vlekjes? Geven die niet net het juiste reliëf aan de voorbeeldigheid waarmee Bán weigerde schunnige teksten te zingen, openstond voor de tekenen Gods en aandacht had voor iedereen? Op haar lijdensweg steeds meer ging verlangen naar haar wedergeboorte en een hemels glas wijn met Jezus? Dus toch een echte geloofsheld?
Redenen om dit boek wel te lezen
Uiteraard ga je bij zo’n boek internet afstruinen op Báns inderdaad onaards lieflijke stem. Want wauw, daar werd ik stil van, hoewel haar liedjes echt niet allemaal in mijn persoonlijke straatje passen. Daar zingt iemand die weet waar ze het over heeft en volledig achter haar teksten staat. Daar kan geen preek tegenop. Dus Johan Bakker, bedankt voor dit cadeautje, voor deze kennismaking met Kinga Bán.
—
Eerder verschenen in Trouw en Marijke Laurense
