Sprookjes uit het noorden deel 4 en slot
Noord-Europese literatuur lijkt vaak iets geheimzinnigs of onkenbaars te hebben, iets wat het alledaagse exceptioneel maakt ook. Vier recente boeken illustreren dat perfect. Het zijn hedendaagse sprookjes die diep gaan, heel diep, en echt gelukkig word je er niet van. Vandaag deel 4: Knopen van Gunnhild Øyehaugs.
[Recensie] “Kåre kwam ter wereld met een navelstreng die niemand kon doorknippen. De navelstreng zat vast aan de placenta die weigerde eruit te komen. Ze bleef zitten waar ze zat, ze verroerde zich niet. We hebben een klein probleempje, zei de dokter.” Zo begint Kleine knoop, een van de 26 korte verhalen uit Gunnhild Øyehaugs bundel Knopen. Kåre krijgt door die navelstreng zo’n hechte band met zijn moeder dat alle anderen uit hun leven verdwijnen, ook zijn vader en zijn vrouw, maar dat vinden hij noch zijn moeder erg. Tot moeder sterft en hij veroordeeld is in een huisje op haar graf te gaat wonen natuurlijk.
Øyehaug moet zowat de origineelste en ook een van de beste hedendaagse Noorse schrijvers zijn. Ze lijkt van stijl en idioom te kunnen wisselen zoals een triatlonatleet van outfit. Soms lijk je in Italië te vertoeven, een andere keer in een huis uitkijkend over een Engelse tuin. Øyehaug schrijft fantastisch mooie klassieke verhalen, zoals dat over de vrouw die haar man niet vertrouwt, hem daarom uit de weg wil ruimen en daarbij zelf het slachtoffer wordt van een amoureuze misdaad, tot experimentele verhaaltjes van soms maar een pagina lang waarmee ze niet alleen op de bewondering van Lydia Davis kan rekenen, maar ook toont dat het na een paar millennia literatuur schrijven nog steeds mogelijk is om lezers te verbazen. Het verhaal over een hert dat zich opgesloten voelt in zijn hert-zijn en verzucht dat het maar wat graag een ree of een eland zou zijn is daar een grappig voorbeeld van.
Wie is niet nieuwsgierig wanneer hij een titel leest als ‘Het geluk lacht Mona Lisa toe’ of ‘Blanchot glijdt onder een brug door’? Het doet vermoeden dat Øyehaug meer doet dan zomaar wat verhaaltjes vertellen en dat is inderdaad ook zo. Vaak speel ze gewiekste intellectuele spelletjes waarin vooral Franse culturele grootheden als Rimbaud, Baudelaire, Satie en Monet opduiken. In Noorwegen liggen fictie en non-fictie niet fjordenver uit elkaar denk je dan, maar dat wist je natuurlijk ook al uit het werk van Karl Ove Knausgård.
—
Eerder verschenen in De Morgen
