Ongekende parel uit de wereldliteratuur
[Recensie] Wat is het een prachtig initiatief, Schwob. Ongekende parels uit de wereldliteratuur komen plots aan het Nederlandse daglicht. Een van de mooiste voorbeelden hiervan is Kroniek van het vermoorde huis van de Braziliaanse schrijver Lúcio Cardoso. Wat een boek is dit. Hoe is het mogelijk, dat we het nu pas in een prachtige vertaling door Harrie Lemmens tot ons mogen nemen.
Natuurlijk, de Braziliaanse literatuur kent meer parels. Dankzij de onvolprezen schrijver en vertaler August Willemse hebben we al kennis kunnen maken met Machado de Assis, met Eça de Queiroz en natuurlijk José Guimarãens Rosa. Zou Willemse Cardoso over het hoofd hebben gezien?
We kunnen het niet meer vragen en dankbaar zijn, dat dankzij Schwob.nl dit wondermooie boek na 62 jaar in het Nederlands is verschenen. Het is een flinke turf van meer dan 600 pagina´s en het moet gezegd, geen pagina te veel. Het is een intensieve roman, die je meermaals even aan de kant moet leggen om even diep adem te halen. Dat kan want Cardoso heeft niet een traditionele roman geschreven.
De geschiedenis van de ondergang van de familie Menezes, herenboeren in de Braziliaanse staat Minas Gerais is het onderwerp. Drie broers proberen manhaftig de tradities van de familie opgesloten in een verwaarloosd landgoed hoog te houden. De komst van de stadse Nina luidt de ondergang in. De bloedmooie, grillige Nina is door de oudste broer Valdo in huis gehaald en zorgt voor de nodige conflicten. Geen van de broers ontkomt aan haar invloed.
Ze kan niet wennen aan het saaie plattelandsleven in Minas Gerais en blijft min of meer hangen in haar verleden in Rio de Janeiro. In het eerste hoofdstuk is Nina al gestorven, dus dat is geen plot verklappen. Cardoso vertelt het verhaal van Nina en de familie Menezes via brieven, dagboeken, officiële verklaringen, bekentenissen en verslagen. Steeds wanneer je denkt te weten hoe het zit, wat de hoofdpersonen beweegt, word je door een ander verslag weer op het verkeerde been gezet.
De roman deed nogal wat stof opwaaien bij het verschijnen in 1959. Er gebeurt nogal wat in deze roman. Incest, decadentie, overspel en waanzin. Dat was in het katholieke Brazilië van de eerste half van de vorige eeuw wel een dingetje. Religie wordt niet gemeden door Cardoso, zelf geen traditionele gelovige. De rol van padre Justino is een centrale, als er even wat duiding nodig is, of een biecht nog meer verwarring zaait. Om voor een daverende verrassing in het laatste hoofdstuk te zorgen.
Cardoso schrijft in prachtige zinnen, die de intensiteit van deze psychologische roman alleen nog maar versterken. De vertaling door Harrie Lemmens heeft daar geen afbreuk aan gedaan. Dit is een boek dat een mens lang bijblijft. Hoe jammer dat het na zeshonderd pagina´s voorbij is en hoe bijzonder is dat gevoel. Lemmens sluit het boek af met naschrift over de schrijver Cardoso.
En dat alles verzorgd door Schwob een initiatief van het Nederlands Letterenfonds. Terwijl het uitbrengen van de ontdekte romans aan de uitgeverijen is. Daar zal het ook wel mee te maken hebben, dat deze toch vuistdikke roman niet meer kost dan een niemendalletje van 200 pagina´s. Dat is toch geen geld voor zoiets moois.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
