Liefde in een macabere omgeving
[Recensie] Op het eerste gezicht lijkt Laat me nooit alleen van Kazuo Ishiguro niet meer dan een verhaal over een bijzondere liefdesverhouding. Langzaam maar zeker merk je dat er van alles anders is dan wat wij als de normale wereld zouden kunnen zien. De hoofd- en nevenpersonages zijn geen gewone mensen, de omgeving is vreemd en hun leven is evenzeer ongebruikelijk.
De vertelster is Kathy H., verzorgster in een kliniek. Niet zomaar een kliniek, maar een kliniek waarin donateurs kunnen herstellen van het afstaan van een orgaan. Klinkt medemenselijk, tot je te weten komt dat deze donaties niet vrijwillig zijn. Het gaat om mensen die voor dat doel worden klaargestoomd. Hun levensverwachting is minimaal: twee of drie donaties is voor de meesten de limiet.
Opgroeien in een vreemde wereld
Het opleidingstraject is macaber. De kinderen groeien op in een afgesloten tehuis, een soort permanente kostschool. Naar huis gaan ze niet, bij gebreke aan ouders en een thuis. Vervolgens komen ze in een soort tussenfase, waarna hun min of meer definitieve bestemming volgt. Donateur is één van die bestemmingen. De kinderen zijn niet op een normale manier ter wereld gekomen. Ze lijken complete mensen, maar er ontbreekt een cruciale functie. Dat is niet voor niets trouwens.
In die vreemde setting lijkt het verhaal vooral te draaien om de merkwaardige driehoeksverhouding tussen Kathy, Ruth en Tommy. Het is er één die niet stabiel is. Kathy en Ruth hebben een vriendschap die hechter lijkt dan deze is. In het grootste deel hebben Ruth en Tommy een relatie met alles erop en eraan, Kathy en Tommy hebben een band die dieper gaat dan het lijkt. Genoeg ingrediënten voor het nodige gedoe. Het lijkt erop alsof dit de rode draad is in Laat me nooit alleen. Dat is schijn; het nogal bijzondere leven van de hoofdpersonen, hun lotsbestemming, is waar het echt om draait.
Vervreemdend
Laat me nooit alleen is in meerdere opzichten vervreemdend. Omdat Kathy het verhaal doet moet je maar geloven dat wat zij vertelt de waarheid bevat. Zonder dat je er de vinger helemaal op kunt leggen zijn er genoeg momenten dat je kunt denken dat haar verhaal gekleurd is of dat kan zijn.
Het is ook de achtergrond waarin het zich afspeelt. Het decor lijkt een min of meer normale wereld. Dat is geenszins het geval.
Maar het meest vervreemdend is de rustige verteltoon, klinkend als het rustgevende geluid van een vriendelijk kabbelend beekje in een zachte lentezon. En dat in een gruwelijke wereld die in werkelijkheid macaber en dystopisch is, waarin de hoofdrolspelers een leven leiden waarop je allerminst jaloers hoeft te zijn.
Prachtige, veelzeggende titel, een sleutelscène
In het Engels klinkt die beter: Never let me go. Het is het favoriete liedje van Kathy. De tekst dringt voor het eerst tot haar door als zij het alleen beluistert en doet alsof zij een baby in haar armen heeft. Iets wat nooit zal zijn. Zij wordt gadegeslagen door een lerares die haar emoties bij die aanblik niet meer de baas kan. En ook dat is niet voor niets. Want deze lerares weet wat Kathy en haar leeftijdgenoten te wachten staat.
Laat me nooit alleen is een prachtig geschreven, aangrijpend boek dat tot nadenken stemt. Het roept morele dilemma’s op en zou een perfect onderwerp kunnen zijn voor ethische discussies. Ishiguro bevestigt zijn meesterschap.
—
Eerder verschenen op jkleest.nl
