"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Lava

Zaterdag, 23 januari, 2021

Geschreven door: Yrsa Sigurdardottir
Artikel door: Henk Vlaming

Ook de tiende IJslandse thriller geeft een kritische boodschap mee

[Recensie] Het is de vraag of de IJslandse Yrsa Sigurdardottir ooit groots zal doorbreken. Tien thrillers heeft ze op haar naam staan, verschenen in vele talen. Maar geen enkele internationale prijs of rode loper viel haar ten deel. Een van haar boeken is ooit verfilmd, maar met IJslandse acteurs en met een matige recensie op IMDB tot gevolg. 

Zo lijkt Yrsa Sigurdardottir relatief anoniem te blijven tussen gevierde Scandinavische thrillerschrijvers die wel eer en roem oogstten, zoals Lars Kepler, Per Sjöwall en Maj Wahlöö. 

Toch verdient Yrsa Sigurdardottir een groter podium. Niet alleen omdat ze zinderende thrillers schrijft, maar ook omdat ze die vervlecht met een maatschappijkritische boodschap die er niet om liegt. Tussen de regels van haar bloedspannende thrillers door laat ze de zwakten zien van de IJslandse samenleving, die opvallend veel gelijkenissen vertoont met die in Noord- en West-Europa. Elk van haar boeken mag dan anders zijn, haar boodschap blijft identiek. Machtige mensen gebruiken hun bevoorrechte positie om de zwakkeren eronder te krijgen. Het onrecht is soms zo schrijnend dat het tot afschuwelijke daden leidt.

Haar verhalen spelen zich af in een keurig aangeharkte welvaartsstaat, waar de maat wordt aangegeven door een gegoede bovenklasse. Onder het oppervlak van een nette natie is het ieder voor zich. De sociale samenhang is broos, de ideale voedingsbodem voor vereenzaming, verwaarlozing en geweld. 

Boekenkrant

De misdaad waar alles om draait is telkens weer het resultaat van deze giftige biotoop. Zonder uitzondering starten haar verhalen met een gruwelijke moord, waar de politie de tanden lange tijd op stuk bijt. Tijdens de intensieve speurtocht naar de dader wordt duidelijk dat de wreedheid voortkomt uit groot onrecht. 

Zo ook in Lava, waar een steenrijke investeerder wordt opgehangen in een lavaveld. In zijn appartement vindt de politie een jongetje van onbekende herkomst. Lava volgt de rechercheurs die zich op de zaak storten, karige sporen volgen, de sociale omgeving van het slachtoffer omwoelen en al ploeterend van de ene naar de andere ontdekking waden. 

Een regelrechte whodunnit, waarbij van alles en nog wat aan de oppervlakte komt dat menigeen liever verborgen houdt. In Lava gaat het daarbij om huiselijk geweld, porno en seksueel misbruik.

Nergens voert dit kritische geluid echter de boventoon. De thrillers van Yrsa Sigurdardottir blijven keurig binnen de lijntjes van wat een thriller moet zijn: gevaarlijk, spannend en snel. Scherpe randjes worden bijgevijld door de humoristische verwikkelingen tussen de personages, waarvan politieman Huldar en kinderpsychologe Freyja de belangrijkste zijn. Er valt wat te lachen in deze harde politieroman.

Daardoor voelt het niet zwaar als Lava de wreedheid van de misdaad en de smart van nabestaanden omschrijft. Onrecht en verdriet gedempt in alledaagsheid. Zoals de glazenkast bij de ouders van het slachtoffer, waar schaaltjes zonder praktisch nut bovenop staan, spullen die je vergaart gedurende het leven. Het doorsnee-gehalte is even herkenbaar als prettig: dit verhaal had zich zomaar bij ons om de hoek af kunnen spelen. Hoe bizar het verhaal ook is, het geeft toch een beetje een thuisgevoel. Met zulke eenvoud win je geen literatuurprijzen. Maar die zet toch aan tot nadenken.

Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles