"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Coming Out Under Fire

Woensdag, 24 maart, 2021

Geschreven door: Allan Berube
Artikel door: Roeland Dobbelaer

Homo’s in het Amerikaanse leger

[Recensie] In 1942 schreef een Amerikaanse journalist, nadat hij de door militairen opgevoerde show This is the Army van Irvin Berlin, waarin alle vrouwelijke rollen door mannen werden gespeeld, had bezocht: “The most beautiful dames on Broadway”. De verslaggever van de New York Herald Tribune beweerde over de show dat “het alles heeft behalve vrouwen, en de verschikkelijke waarheid is dat je ze niet mist”.

Travestie in door soldaten gespeelde musicals was geen vreemd verschijnsel in het Amerikaanse leger in de Tweede Wereldoorlog. Om de verveling in de legerkampementen te verdrijven, werden met grote regelmaat cabaret-achtige shows in elkaar gezet. Het leukste en spannendste onderdeel was het moment dat militairen in vrouwenkleren de can-can gingen dansen, of werden versierd door ‘echte’ kerels. De legerleiding moedigde deze shows aan. “Goed voor het moreel,” dacht men. De shows waren doorgaans een groot succes. In ieder geval bij een flink aantal al dan niet homoseksuele soldaten die als acteurs in de shows hun travestiete voorkeuren konden botvieren.

De geschiedenis van de militaire shows wordt uitgebreid beschreven in Coming Out Under Fire. The History of Gay Men and Women in World War Two. Het hoofdstuk over de shows is een van de vrolijkste hoofdstukken in een overwegend serieus en weinig vrolijkmakend relaas over de positie van homoseksuelen in het Amerikaanse leger van destijds. Berubes boek is namelijk ook een aaneenschakeling van anekdotes over anti-homoseksuele heksenjachten, onderdrukking en vernedering.

In Coming Out Under Fire wordt beschreven hoe er in de eerste jaren van de oorlog door het tekort aan militairen duizenden homoseksuele mannen en vrouwen in het Amerikaanse leger terecht kwamen. Ondanks de zeer anti-homoseksueel ingestelde legerleiding (de heersende opvatting was dat homoseksuelen geen goede soldaten konden worden), waren door het tekort aan soldaten de keuringen veel minder streng dan voorheen. Als een dienstplichtige op de vraag “Vind je meisjes leuk” maar met “ja” antwoordde, was er geen vuiltje aan de lucht en kon hij tot het leger worden toegelaten.

Boekenkrant

Dit wilde niet zeggen dat homoseksuelen in het leger hun gang konden gaan. Integendeel. De meeste homo-soldaten deden zich voor als heteroseksueel en ondervonden zo geen problemen. Berube verhaalt van homo-stellen die elkaar uitgebreide erotische brieven schreven. Die passeerden moeiteloos de legercensuur omdat ze waren geformuleerd alsof het ging om een heteroseksuele relatie. Andere militairen hadden minder succes. Hun seksuele voorkeur werd wel achterhaald en dan werden ze als ‘seksueel pervers persoon’ opgenomen in legerhospitalen, waar ze onder behandeling van psychiaters werden gesteld. In laatste instantie werden ze oneervol uit het leger ontslagen. Berube noemt een cijfer van negenduizend mannen en vrouwen die in de periode 1941-1945 met het stigma ‘seksueel pervers persoon’ het leger zijn uitgegooid. Na de oorlog verslechterde de positie van homoseksuelen overigens nog meer. Tijdens de jaren van de Koude Oorlog vergat men namelijk niet in de algehele heksenjacht naar communisten en alles wat afwijkend was, homoseksuelen over te slaan.

Temidden van de tientallen boeken die er elk jaar over de Tweede Wereldoorlog worden volgeschreven en waarin de verrichtingen van legeronderdelen, verzetsmensen, politici en generaals breed worden uitgemeten, verschijnt er ook nog wel eens een boek dat een volkomen nieuwe problematiek aansnijdt. Dit geldt zonder meer voor Coming Out Under Fire. Alleen al hierom is het boek van Berube de moeite waard. Bovendien is het uitstekend gedocumenteerd, onder andere door talrijke interviews met homoseksuele legerveteranen. Het is alleen jammer dat Berube hier en daar tot vervelens toe heeft willen aantonen dat homoseksuelen ook gewone mensen zijn, en net zulke goede soldaten kunnen zijn als hetero’s. Voor hen die dit nog niet wisten, is dit misschien leerzaam, voor hen die hiervan al op de hoogte zijn, is het nogal slaapverwekkend.

Eerder verschenen in NRC-Handelsblad