"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Leon en Juliette

Vrijdag, 6 maart, 2020

Geschreven door: Annejet van der Zijl
Artikel door: Nico Voskamp

Romantiek in tijden van gruwel

[Recensie] Een liefdesgeschiedenis, heet het boekenweekgeschenk van 2020: de levensloop van Leon en Juliette gereconstrueerd door Annejet van der Zijl. Gereconstrueerd want waar gebeurd: een huwelijk tussen blank en zwart in een tijd en gebied waar zulks uiterst ongebruikelijk was.

Wie waren die twee? Leon Herckenrath is een jongeman die in 1818 het dan totaal kansarme Nederland de rug toekeert. Met de hartelijke groeten én het dringende advies van zijn familie om aldaar fortuin te gaan maken wordt hij naar Amerika gestuurd (en schopt het daar inderdaad tot zeer succesvolle zakenman).

Juliette Louisa McCormick is het gekleurde (slaven)meisje dat Leon na verloop van tijd daar tegenkomt – zij wordt zijn levensgezellin. Romantisch? Absoluut. Gevaarlijk? Dat nog veel meer. Leon strijkt na zijn vertrek uit Nederland neer in Charleston, een welvarende Amerikaanse plaats die ondanks de vrolijke naam de meest onbarmhartige slavenpraktijk van het hele Zuiden in stand houdt.

Ze ontmoeten elkaar op het moment dat zakenman Leon, door de koorts geveld, door slavenmeisje Juliette verpleegd wordt. Blijkbaar maakte dat zoveel indruk op hem dat hij haar later weer opzocht. Met nog later een huwelijk en kinderen tot gevolg. Dat alles kon eigenlijk niet in het rouwdouwerige Charleston: de slavernij en de burgerij waren strikt gescheiden werelden. Het systeem schreef voor dat de burgerij (lees: plantagehouders) de slaven er met harde hand onder hield. Een liaison tussen Leon en Juliette was dus alleen mogelijk in het verborgene, maar blijkbaar speelden die twee dat toch klaar.

Boekenkrant


Tot zover het mooie – en rooskleurige – gedeelte van dit verhaal. Alle andere omstandigheden in Charleston waren zo grof en wreed dat ze de roze wolken waarop de twee geliefden zweefden, gemakkelijk verduisteren. Mensonterend is het nog veel te zwakke woord voor de manier waarop toen in het zuiden van Amerika en met name in Charleston, de slaven behandeld werden. De huiveringwekkende details geven we hier niet: ze zijn in ruime mate in het boek te vinden. Het zijn diezelfde details die de slavernij in stand hielden, en op zeker moment zoveel protest uitlokten dat kort daarna de Amerikaanse burgeroorlog uitbrak.

Van der Zijl hanteert haar geschiedkundige pen met verstand van zaken. Niet voor niets schreef ze al een aantal biografieën, waarvan ‘Sonny Boy’ de bekendste is. Ook hier mengt ze historische feiten met vertelkunst en bouwt zo een boeiend, soepel leesbaar verhaal op. Wel gaat ze met zevenmijlslaarzen door de levens van de hoofdpersonen; wellicht heeft dat iets te maken met een zinnetje in de verantwoording van de schrijfster: ‘Te zijner tijd zal uitgeverij Querido een uitgebreide versie van dit boek publiceren.”

Niettemin beleven we hier in bloemrijke taal een ‘onmogelijke’ liefde mee tijdens een belangrijk kantelpunt in de wereldgeschiedenis. Een sterk verhaal, een hartverscheurende histoire d’amour en een intens sombere blik op een trieste periode uit de Amerikaanse geschiedenis. Dit boek heeft het allemaal. Lees en huiver.

Ook verschenen op Nico’s Recensies


Laat hier je reactie achter:

5 reacties op “Leon en Juliette

  1. Lezen in tijden van Corona. Dit weekeinde alle afspraken afgezegd. Tijd over en las daarom gisteren het liefdevolle #Boekenweekgeschenk Leon & Juliette van Annejet van der Zijl, die weer als een ware directeur van het Weeshuis van Verloren Verhalen het levensverhaal van deze mooie mensen aan de vergetelheid wist te ontrukken. Ik stel me voor dat door heel Nederland nu overal mensen, die opgesloten thuiszitten, het boekje lezen. En dat we in deze sombere tijd van angst en verdriet samen verliefd worden op Leon omdat hij zijn liefje vrijkocht en haar behandelde zoals elk mens behandeld zou moeten worden. En op Juliette, “zulk een schoonheid is niet te beschrijven,” die op haar beurt het avontuur aandurfde met deze eigenwijze witte man uit Nederland en zo samen met hem als ware rebellen de liefde hoger stelde dan racisme, conservatisme en vooringenomenheid. En dat we ons dan getroost voelen en weten waarom we het allemaal doen.
    Dank Annejet van der Zijl.

    https://bazarow.com/recensie/het-weeshuis-voor-verlaten-verhalen/

  2. Ja, ik heb dit ook gelezen. Ben zelfs vaak met het vertalen naar het frans bezig geweest. Maar het historische, het beschrevene,… zit me niet lekker. Maakt me ellendig en misselijk. Ze was 9 of 10…Mensen waar is jullie verstand? Ze trouwde op haar 14de, als ik me het goed herrinner.
    Sorry, maar ik weet niet wat men hier van zou vinden als dit boekenweekgeschenk zich in
    de laatste decennia af zou spelen.
    Graag doordachte oprechte reakties hierop.

  3. In het boekenweekgeschenk ‘Leon & Juliette’ wordt de lezer op geen enkele manier overtuigd van de kracht van de liefde. Waarom Leon en Juliette voor elkaar vallen blijft volkomen onduidelijk, tenzij de onbeschrijflijke schoonheid van Juliette en de eigenzinnigheid van Leon een voldoende verklaring vormen. De hoofdpersonen, vooral Juliette, blijven sjablonen, acterend tegen een achtergrond van bekende geschiedkundige feiten. Een losse anekdote in een bekend geschiedkundig verhaal. Wellicht had Annejet van der Zijl dit jaar beter het essay kunnen schrijven…

  4. Opvallend aan dit verhaal is dat de schrijfster erin slaagt om een correct historisch decorum te schetsen van Charleston en omgeving. Ook de noodzakelijke context van de slavernij in de VS wordt vloeiend en accuraat weergegeven. Wat mij bijvoorbeeld intrigeerde was het pijnlijk gegeven dat ondanks de afschaffing van de slavenhandel (ongeveer een halve eeuw eerder dan de afschaffing van de slavernij) jonge Afro-Amerikaanse meisjes nu dienst deden als kraamklinieken voor nieuwe slaven. Het misbruik, de sluwheid en de dominantie van de lokale plantage-bourgeoisie was mensonterend. Het oordeel is aan de lezer en de schrijfster laat die ruimte waarvoor dank. Een schoner geschenk vlak voor coronatijd kon ik mij niet inbeelden.

  5. Niet dat het heel erg is maar op de kaart van Amerika, achterin het boek, wordt Missouri genoemd als staat boven Texas. In werkelijkheid is dat Oklahoma. Foutje dus!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Alleen inhoudelijke reacties die gaan over het besproken boek en/of de recensie worden geplaatst.