Een christelijke verbeelding
De auteur
[Recensie] Timothy Radcliffe (1945) is een Brits theoloog en broeder binnen de orde der dominicanen. Van 1992 tot 2001 was hij magister-generaal van deze kloosterorde, zeg maar de wereldwijde leider. Sindsdien is hij vooral bekend als spreker en schrijver.
Hoofdvraag
“Hoe kan het christendom tot de verbeelding van onze tijdgenoten spreken?” Een aantal keren in het boek stelt Radcliffe deze vraag in verschillende vormen. Hij zoekt naar een verbeelding en vertolking van het christelijk geloof die duidelijk maakt dat het in het geloof gaat om “het leven in al zijn volheid”, met een verwijzing naar de uitspraak van Jezus in Johannes 10:10.
Hoe verkondig je het christendom zo dat het voor mensen van deze tijd een aantrekkelijke, frisse, uitnodigende boodschap is die volledig ingaat op onze verlangens, behoeften, angsten – of zeg maar het complete veld van menselijke ervaring? Geen gekke vraag voor iemand die aangesloten is bij de orde der dominicanen. Deze ‘bedelorde’ staat ook wel bekend als de orde der predikers. Dominicanen zijn gericht op verkondiging en leiden anders dan sommige andere kloosterordes geen teruggetrokken leven. Radcliffe getuigt er ook in dit boek van volop in de hedendaagse cultuur thuis te zijn en de christelijke traditie hier goed mee te kunnen verbinden.
Incarnatie
‘Mensch, durf te leven’ is het zinnetje dat mij steeds invalt als ik de kernboodschap van dit boek probeer te vatten. Opvallend, want deze wens om vrij en voluit te leven is nu juist het motto van een cultuur die zich heeft willen bevrijden van (onder andere) christelijke belemmeringen die dat leven in al zijn volheid dreigden te verstikken. Het is dan ook niet voor niets dat het boek Een christelijke verbeelding als ondertitel draagt. Radcliffe zal duidelijk moeten maken dat christelijk geloof alles te maken heeft met leven. Dat doet hij dan ook, met ontelbare verhaaltjes, voorbeeldjes, romanfragmenten en citaten uit films.
Het centrale theologische motief is hierbij de incarnatie, de menswording van Christus. Christelijk geloof is een geïncarneerd geloof. In ieder hoofdstuk van dit boek maakt Radclifffe duidelijk dat God er niet te beroerd voor is om volop in de lijfelijke ervaring van het leven aanwezig te zijn. God is in vriendschap, in verhalen van vergeving, in onze zoektocht naar houvast en vertrouwen, wordt opgesnoven met onze zintuigen, leert ons thuis te zijn bij onszelf, bij vreemden of zelfs in een kerk die niet deugt.
Mooie zin
‘Je kunt alleen enthousiast worden over het geloof in de Ene die opstond uit de dood als je enig besef hebt van wat het überhaupt betekent om te leven.’
Reden om dit boek niet te lezen
Het viel ook al op in Radcliffes vorige boek, Waarom ik christen ben, dat zijn betogen werkelijk aan elkaar hangen van de anekdotes en citaten. Het is gewoon te veel. Als lezer weet je eigenlijk nauwelijks waar je je bevindt, aan welk deel van welk betoog deze bladzij nu moet bijdragen. Het gaat de hele tijd van: “Het is zoals met Beethovens late strijkkwartetten, zoals Jonathan Sacks zei, wat ook Simone Weil bedoelde toen ze schreef…”. Prachtige, wijze bronnen, waar ik gretig en eerbiedig naar luister, maar waar had je het nog maar over? De omgevallen boekenkast van Radcliffes leven staat soms zijn eigen verhaal in de weg.
Reden om dit boek wel te lezen
Wat heeft geloven te maken met leven? Het is eigenlijk een schande dat er theologie bestaat die níet op deze vraag ingaat, die deze vraag niet belichaamt. Radcliffe gaat de vraag in dit boek heel direct en met volledige overgave te lijf. Dat doet hij mild, wijs, bescheiden en erudiet. En hoe kan dat in feite ook anders dan door gewoon duizend verhaaltjes te vertellen die allemaal op hun eigen wijze hetzelfde zeggen, namelijk dat God met ons is? Het boek maakt dat je zin krijgt om te geloven.
—
Eerder verschenen in Trouw
