Klagen en vragen mogen best
De schrijfster
[Recensie] Elise Brouwer (1986) is naast schrijfster ook docente Nederlands en Engels aan de Marnix-academie, een opleiding voor leraren in het basisonderwijs. Twee jaar geleden verscheen haar Woestijnregen, waarin ze vertelde over haar depressie en worsteling met God.
De thematiek
Lijden is een boekje uit de serie geloof van Puur!, een lifestyle magazine voor christelijke vrouwen. Eerdere titels uit deze reeks zijn Schoonheid, over het Bijbelboek Esther en Zichtbaar, waarin het boek Daniël centraal stond. En nu is dan het thema lijden aan de beurt, beschreven door iemand die zelf ooit diep in de put heeft gezeten. Als christen kwam ze toen uit bij het boek Job, die het immers ook maximaal voor de kiezen kreeg. In haar boekje zet Brouwer op een rijtje wat we voor onze moderne depressies, burn-outs en angsten van zijn lotgevallen kunnen leren. Het lijden te lijf gaan met verdovende middelen als drank, shoppen en keihard werken of met dooddoeners als dat God er vast wel een bedoeling mee heeft, helpt alvast geen zier, weet ervaringsdeskundige Brouwer.
In zes hoofdstukken hertelt en duidt Brouwer het bepaald merkwaardige verhaal van de toch zo onberispelijk, rechtvaardige voorbeeldige Job. Wie was hij? Welke rampspoed overkwam hem? Welke rol speelden Satan en het Kwaad hierbij? Jobs vrouw en vrienden? Die meenden dat zijn ellende toch een geval van eigen-schuld-dikke-bult moest zijn geweest? Hoe zat het met zijn standvastigheid? Zijn uiteindelijke ootmoed tegenover God?
Opvallendste stelling
De interessantste les die Brouwer uit Job trekt, is dat het ook voor een goed christen heel gezond is om je bij God luidkeels te beklagen over je ellende – hoezo niet klagen, maar dragen? Daarnaast mag je van haar God best naar het waarom van je lijden vragen, al zul je, net als Job, niet altijd een antwoord krijgen. Dus of je nu zoveel opschiet met die toestemming?
Centrale zin
“God wil ons veranderen in vrije, wijze en liefhebbende mensen, die hem liefhebben alleen om wie Hij is. Als God dan lijden in je leven toestaat, is het de kunst om te leven met onbeantwoorde waarom-vragen. Leren leven met het mysterie van niet weten waarom je lijdt. En het waarschijnlijk ook nooit zullen weten. En juist hierdoorheen gaan stelt je in staat om God werkelijk lief te hebben om wie Hij is, en niet om de zegeningen die Hij geeft.”
Redenen om dit boek niet te lezen
Het is natuurlijk een hele geruststelling voor Brouwer dat zij als “mens van na het Nieuwe Testament” dankzij Jezus niet meer bang hoeft te zijn, maar om de oudtestamentische Job daarom nu een achterhaald en verwrongen godsbeeld te verwijten? Of in hem een christen ‘avant la lettre’ te zien? En waarom toch die sneer naar ‘de psycholoog’, die je voor zou spiegelen je even in vijf sessies van je lijden af te helpen? En ondertussen zelf je lezers in krap vijftig pagina’s tekst dichterbij God te willen brengen? Maar er tegelijk voor waarschuwen dat je je lijden daar niet voor moet willen gebruiken? En help je iemand die door een diep dal gaat, nu het beste door te luisteren en er gewoonweg te zijn of toch door vooral van je eigen ervaringen te getuigen?
Redenen om dit boek wel te lezen
Brouwer is er goed in geslaagd om het eeuwenoude verhaal van Job voor een breed protestants-christelijk publiek te vertalen naar de schaduwkanten van een wereld waarin alles (althans tot voor kort) om succes lijkt te draaien. Plotsklaps en onverdiend je gezondheid, je geliefden, je sociale contacten en je bezit kwijtraken – het schuldloze lijden is een maar al te actueel en tijdloos wijsheidsprobleem, zo bleek ook al uit een onlangs vertaalde (en hier besproken) bundel van de Franse filosofe en mystica Simone Weil. Naast wie Brouwer relatief nuchter en praktisch afsteekt. Al was het maar omdat ze op het moment dat God even rechtstreeks tot ook haar sprak, gewoon op de fiets zat.
—
Eerder verschenen in Trouw en op Marijke Laurense
