Een verhaal in lichaamstaal
[Recensie] Daniel Pennac is gekend om zijn originele literaire invalshoeken. Onder meer zijn tien rechten van de lezer (bijvoorbeeld “het recht om een boek niet uit te lezen”) hebben bijgedragen tot zijn bekendheid. Ook met dit Lijfboek slaat hij een interessante literaire weg in, zij het zonder al te veel van de hoofdwegen af te wijken.
Het woord lijfboek mag vrij letterlijk genomen worden. De roman is eigenlijk een dagboek van de ontwikkeling van iemands lichaam. Het dagboek komt in de handen van de lezer terecht door een bekende literaire truc, die van het ‘gevonden manuscript’. Je leest dus in feite een manuscript dat de dochter van de verteller in handen heeft gekregen. Tot zover de inkleding van de roman, die verder niet zoveel ter zake doet.
Het verhaal zelf begint met een trauma uit de kindertijd. Het mannelijke hoofdpersonage beschrijft hoe hij door zijn speelkameraadjes van de jeugdbeweging wordt vastgebonden aan een boom en alleen wordt achtergelaten. Als jong, bang kind weet hij met zijn paniek geen blijf en doet hij letterlijk in zijn broek. Om deze publieke vernedering te boven te komen, besluit hij zijn lichaam onder te controle te houden door erover te schrijven. Langzamerhand ontpopt hij zich van een week kind tot een gespierde puber, die zijn lichaam ontdekt. Zijn lichaam doorstaat ook moeiteloos de Tweede Wereldoorlog; de behaaglijke vrede die erop volgt, is voor hem zwaarder te verduren.
Pennacs stijl is snedig en enorm beeldend. Hij laat iemands lichaamstaal een verhaal vertellen. Zo wordt zelfs een getrokken poliep een grappig zijverhaal op zich. Pennac laat de lezer met veel plezier op de huid van zijn hoofdpersonage zitten, wat verrassende inzichten oplevert. In tijden van Twitter en Facebook, waarin mensen elkaar steeds minder op de huid zitten, is een dergelijk verhaal een aangename verademing. Pennac speelt hier op meesterlijke wijze met het dagboekgenre, iets wat we alleen maar kunnen toejuichen.
—
Eerder verschenen op Cutting Edge
