"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Linoleumkoorts

Dinsdag, 19 november, 2019

Geschreven door: Asis Aynan
Artikel door: Marjon Nooij

Voor alle gangen die naar een leslokaal leiden

Alles behalve een excuus-Marokkaan

[Recensie] Linoleumkoorts is een bundeling essays met als ondertitel Aantekeningen van een docent. Heel toepasselijk is het boek opgedeeld in vier trimesters van elk tien weken, een wintervakantie en een zomervakantie. Vier perioden van tien essays.

Vanaf 1 april 2011 is Asis Aynan op de Hogeschool van Amsterdam werkzaam als docent Sociaal Juridische Dienstverlening. De ondertitel doet vermoeden dat de hoofdmoot van de essays zijn beslommeringen als docent zullen beschrijven en zo gaat het ook van start. De auteur schakelt regelmatig en rijgt zijn eigen schoolervaringen aaneen met die in zijn huidige werk. Benoemt de duidelijke verschillen tussen toen en nu, keert weer terug naar de essentie van zijn verhaal en ‘laat slang in zijn eigen staart bijten’.

Na verloop van een aantal hoofdstukjes verandert de sfeer en komt duidelijk naar voren dat het hebben van niet-Hollandse roots toch steevast een grote rol blijft spelen. De auteur is uit de Hollandse rode kool geboren met een Berbers migrantenechtpaar als ouders. Als jonge jongen heeft hij te maken met de vader van zijn vriendinnetje die, vanwege de andere etnische identiteit, hun relatie afkeurt. Zijn broer wordt klemgereden door een antiterreureenheid, die is gebeld door iemand die een camerastatieftas verwarde met geweren en zijn moeder wordt uitgescholden voor “Vrouw van Bin Laden”. Pijnlijke en confronterende ervaringen en vooroordelen die hem steeds weer met de neus op de feiten drukken. Hiermee is de ondertitel alles behalve allesomvattend.

Boekenkrant

Toch is het geen klaagzang. Hij geeft gewoon een weergave van de realiteit; de ene keer komt het subtiel naar voren, maar soms ook als een mokerslag; hij waagt het om tegen heilige huisjes te schoppen en dogma’s aan de kaak te stellen, zoals de dictatuur van de Marokkaanse koning. Een reden waarom hij van zijn dubbele nationaliteit af wil en zijn Marokkaanse paspoort in zou willen leveren.

Aynan geeft blijk van een oprechte en kritische houding, maar verliest echter de empathie niet uit het oog en verstaat de kunst van reflecteren en relativeren. Het ene moment weet hij hard te confronteren, om dan ineens, ogenschijnlijk luchtig, te schakelen en je een glimlach te ontlokken.

Hij noemt zichzelf atheïst – is geen moslim meer, wil niet meer in het openbaar spreken over de islam, geniet van frikandellen -, maar heeft zich daarentegen niet gekeerd tegen zijn gelovige ouders.

“[…] het niet spreken over de religie heeft ook een andere reden. Mijn moeder gelooft in een god en ik geloof niet in een god, en we hebben het zo weinig mogelijk over haar en mijn geloofsleven. Vroeger sprak mijn moeder na ieder bezoek de hoop uit dat ik ooit naar de regels van de islam ging leven. Hoe vaker zij over die religie begon, hoe minder wij elkaar zagen. En tegenwoordig spreken we elkaar met de regelmaat van een etmaal.”

Wanneer op de HvA wordt besloten de gebedsruimte te sluiten – het bestuur voelde het niet als zijn taak om een ruimte te faciliteren voor religieuze studenten – zijn velen het daar niet mee eens. Hoewel Aynan begrip heeft voor degenen die zich hierdoor gedupeerd voelen en hemzelf in eerste instantie ook een gevoel van verlies bekruipt, bespeurt hij bij zichzelf ineens een gevoel van positiviteit.

Of ik nu wel of niet geloof; het gaat het bestuur, collega’s of mijn studenten geen donder aan. Ik ga naar mijn werk om te doceren. En door de sluiting van de gebedsruimte voelde ik mij meer welkom dan ooit op de hogeschool. Er werd eindelijk geen rekening meer gehouden met mijn geestesleven; sterker, dat werd van hogerhand niet in een hok geduwd – iets waar ik als migrantenkind mijn hele leven mee word geconfronteerd.”

Ondanks de kritische noten, schroomt Aynan niet om zich kwetsbaar op te stellen en zijn eigen onzekerheden bloot te geven. Ontroering komt om de hoek kijken in zijn mijmeringen over kinderen, over de gewoonten die zijn moeder had in zijn kindertijd, welke zo verschillen met die van de moeders nu.

Auteur

Asis Aynan (Haarlem, 31 maart 1980) is een Nederlandse schrijver van Marokkaanse afkomst en initiatiefnemer bij de oprichting van de Berberbibliotheek en heeft i.s.m. Uitgeverij Jurgen Maas tien klassieke titels van Berber-auteurs uitgegeven.

Hij koestert de Berbercultuur, die door de islamisering en Arabisering (islam vanuit de Arabische wereld) dreigt te verdwijnen. Aynan wijst erop dat de Berbercultuur een heel oude cultuur is die van voor de introductie van de islam stamt. Door de Arabisering wordt nu ook in Marokko (net zoals in Nederland) door de imams in het Arabisch gepreekt, terwijl dat voorheen in de eigen taal werd gedaan. Door de dreiging van de Arabisering van de Berbers, uit angst voor het islamisme (de politieke islam), zullen eigen taal en cultuur op den duur verdwijnen, verwacht hij.

Eerder verschenen op Met de neus in de boeken