De herinterpretatie van bekende bronnen
[Recensie] Het geschiedverhaal, zelfs van gebeurtenissen die al zeer ver achter ons liggen, is nooit definitief geschreven. Iedere tijd en iedere groep stelt zijn eigen vragen aan het verleden. We zien het momenteel in de discussie over het slavernijverleden.
Onder vakhistorici is het niet anders. Ook daar worden steeds nieuwe vragen aan oude bronnen gesteld. Zo staat in het meest recente nummer van de BMGN-Low Countries Historical Review een opmerkelijke nieuwe analyse van een gebeurtenis die in 1478 in Antwerpen plaats had. Het gaat om de Blijde Intrede van Maximiliaan van Oostenrijk. Een blijde intrede is in feite een kennismakingstocht langs belangrijke steden door een nieuwe vorst of andere hoogwaardigheidsbekleders. Vaak ging deze intrede gepaard met feestelijkheden. Tijdens de Intrede erkende de bezochte stad het gezag van de vorst. De vorst op zijn beurt onderschreef de rechten van de burgers en de stad. Zo moest het althans gaan, maar aan het einde van de middeleeuwen waren de steden in opkomst en probeerden ze steeds meer autonomie te krijgen. Het kwam dan ook regelmatig voor dat de Blijde Intrede in een gespannen sfeer verliep en dat hard onderhandeld moest worden. Maximiliaan maakte later in zijn leven zelfs een keer mee dat hij tijdens een minder blijde Intrede gevangen werd gezet in de stad Gent.
Mario Damen en Kim Verlaet verzorgden een integrale tekstuitgave van een verslag van de gebeurtenis in 1478. Daarbij maakten zij een nieuwe analyse van de tekst en van de gebeurtenissen. Het is juist deze interpretatie, van een reeds lang bekende bron die hun artikel voor kenners van dit tijdvak zo belangwekkend maakt.
En dan zijn er ook nog bronnen die wel bestaan, maar waar lange tijd geen aandacht aan gegeven wordt. In het zelfde nummer van het tijdschrift staat een opmerkelijk artikel van Lotte Jensen over Nederlandse liederen uit de periode 1600-1900 waarin rampen worden beschreven. Natuurrampen, branden en epidemieën die echt plaatsvonden, waren het onderwerp van de gezangen. De liederen waren een manier om het nieuws te verspreiden onder brede lagen van de bevolking. Vaak werden daarom ook veel details gegeven. Niet zelden werd een godsdienstige of politieke moraal verbonden aan het beschreven noodlot, maar ook waren de liederen een middel om het medeleven en de solidariteit met de getroffenen op te roepen.
De Low Countries Historical Review staan niet alleen artikelen. In een rubriek Forum wordt ook steeds een onderwerp van diverse kanten belicht. In dit geval gaat het over de interpretatie en het beheer van de archieven van de Verenigde Oostindische Compagnie. In deze tijd worden andere vragen gesteld aan het materiaal. Het VOC archief bevindt zich voor een zeer groot deel in het Nederlands Nationaal Archief in Den Haag, maar ook nog in een half dozijn plaatsen elders in de wereld. Zowel voor onderzoekers die globale vergelijkingen willen maken, als voor degene die een lokaal-antropologische insteek kiest, biedt het archief een rijke bron. Redacteur Alicia Schikkers heeft een interessante groep auteurs bij elkaar gebracht die aspecten van de ‘dekolonisatie’ van dit stuk koloniaal verleden in beeld brengen. Het mondt uit in één grote roep om een vernieuwende geschiedschrijving.
Dit nummer van de Review is geen themanummer, maar er loopt wel een duidelijke rode draad door de bijdragen. Het geheel is daarmee meer waard dan de delen. Een geslaagd nummer.
Overigens, voor de liefhebbers: de uitgever van dit tijdschrift, het koninklijk Nederland historisch genootschap (KNHG) organiseert eind augustus in Groningen voor de tweede keer de historicidagen. Voor meer informatie kijk op de website (www.knhg.nl)
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
