Volop in het leven van alledag
Als ik iets aardigs ga schrijven over de verhalenbundel Lucy op het schoolplein met olijven – en dat ga ik – kan het zijn dat ik een beetje bevooroordeeld ben. Ik ken de schrijfster, Inez van Eijk, weliswaar niet heel goed maar al wel heel lang. Een jaar of tien denk ik, misschien meer. Ik ben er echter heel zeker van dat ik óók iets aardigs over dit boek zou schrijven als ik de schrijfster niet zou hebben gekend – al vrees ik dat ik het boek dan nooit zou hebben gelezen. Dat zou jammer zijn geweest, want Lucy op het schoolplein met olijven is echt fijne lectuur.
De verhalen, meest gesitueerd in een stad die lijkt op Amsterdam, gaan over allerlei gewone mensen die heel gewone dingen meemaken. Een dame serveert een maaltijd aan een heer. Een oorlogsheld krijgt weer zin in het leven. Een vakantieliefde en een verloren liefde. Een hond die komt aanwandelen. Een echtpaar dat zich ontfermt over een jonge man. Een meisje verschijnt op het schoolplein met een delicatesse die de andere schoolkinderen niet lusten: olijven. Kortom, verhalen over alledaagse mensen en alledaagse dingen. Al vindt er ook een moord plaats.
Mijn vader zei weleens dat literatuur daar begint waar dingen niet expliciet worden gezegd maar gesuggereerd. Dat is ook wat ik zelf waardeer in een goed verhaal en Van Eijk leverde me precies wat ik fijn vind. Allerlei handelingen en observaties dienen om het karakter van de personages te schetsen, en aan het einde gebeurt er dan iets dat voor mensen met zo’n karakter belangrijk is.
Dreiging
Een prachtig verhaal gaat over een niet al te vlotte vrouw die naar de reünie gaat van de middelbare school waar ze is gepest. Van Eijk bouwt de dreiging dat de reünie zal uitlopen op een nieuwe vernedering bekwaam op door allerlei dingen aan te stippen die een slechte afloop kunnen veroorzaken: de vrouw worstelt met een drankprobleem en Van Eijk noemt nog andere zaken die in het gezicht van de onhandige reüniegangster kunnen ontploffen. Nadat zij haar schaamte over haar mislukte leven heeft overwonnen en heeft besloten toch naar de reünie te gaan, loopt ze daar verloren rond. Zonder dat Van Eijk ook maar iets expliciet heeft gezegd, zonder dat ze ook maar iets bijzonders heeft laten gebeuren, heeft ze de lezer voorbereid op een catastrofe en de lezer volkomen op het verkeerde been gezet. U moet zelf maar lezen wat de ontknoping is.
Of neem Gitta, die werkt op een middelbare school en een afspraak heeft met een geliefde die ze vele jaren niet heeft gezien.
Inmiddels zijn alle tafels in De Oesterbar bezet; de bedrijven van de grachtengordel nodigen hier hun opdrachtgevers uit in de wederzijdse wetenschap dat er no such thing as a free lunchis. In haar docentenbestaan gaat Gitta zelden uit lunchen. Als je iets van een collega gedaan wilt krijgen, zonder je je in de docentenkamer even af, met twee bekertjes koffie uit de automaat.
Zonder dat Van Eijk het zegt, suggereert ze én dat de vrouw zich niet op haar gemak voelt én dat haar vriend in een heel andere wereld leeft.
De verhalen hebben een verbindend thema: het leven na je pensioen. Ik wil het geen “ouderdom” noemen, want de personages zijn weliswaar wat ouder maar staan nog volop in het leven. Er wordt echter bovengemiddeld vaak teruggeblikt op oude relaties en ik geloof dat in op vier na alle verhalen iemand van vroeger opduikt. Ook dementie speelt een rol, zoals in een verhaal waarin niets méér gebeurt dan dat iemand kalmeringsmiddelen krijgt voorgeschreven en in een verhaal over iemand die meent dat er een insluiper in huis is.
Onorthodox
Zoals gezegd staan die wat oudere mensen nog volop in het leven. Het hoogtepunt van de bundel is “Bezigheden”: zéér herkenbaar gesitueerd in de Amsterdamse Willemsparkbuurt behandelt het iemand die heeft besloten het recht in eigen hand te nemen en op onorthodoxe manieren irritante scooterrijders en automobilisten manieren bijbrengt.
Het boek eindigt autobiografisch: het laatste verhaal gaat over Van Eijks werkzaamheden bij het Algemeen Pedagogisch Adviescentrum, waar het geld niet op kon, en in het voorlaatste vertelt ze over haar werkzaamheden bij het Algemeen Handelsblad. Het bevat een portret van een horkerige W.L. Brugsma en de ons-kent-ons-sfeer van het mannelijke journalistenwereldje. Het gaat om een gebeurtenis van een halve eeuw geleden maar wat is er sindsdien veel veranderd! In een verantwoording aan het einde van Lucy op het schoolplein met olijven vertelt Van Eijk dat ze meer autobiografisch materiaal in de pen heeft – en daar zie ik naar uit.
