100 verhalen over de Nederlandse identiteit
[Recensie] Robert Vuijsje schreef in 2019 de roman Salomonsoordeel over het racismedebat en spreekt sinds 2014 voor de Volkskrant met een Nederlander over zijn of haar afkomst. Uit die artikelenreeks maakte hij voor dit boek een uitgebreide selectie. Vuijsje is persoonlijk bij het onderwerp betrokken en vertelt over gebeurtenissen uit zijn eigen leven.
Iedere gesprekspartner wordt met een klein kader geïntroduceerd en middels een aantal vragen krijgt de lezer zicht op zijn of haar leven. Vuijsje stelt niet steeds dezelfde vragen maar past ze aan bij degene met wie hij in gesprek is. Dat maakt de gesprekken aantrekkelijker om te lezen omdat ze niet volgens een vast patroon verlopen. De diversiteit is groot. De meeste geïnterviewden komen uit Marokko en Suriname en ook Turkije komt een groot aantal keren voor. Verder is er een grote variëteit aan landen: China, Senegal, Egypte, Iran, Ghana, Duitsland, Indonesië, Colombia, Koerdistan, Schotland, Zuid-Korea.
Ook de beroepen lopen zeer uiteen. Opvallend is het grote aantal rappers; daarnaast zijn er aardig wat ondernemers en zangers/zangeressen. Ook schrijver en presentator, acteur/actrice/tv/film komen een aantal keren aanbod. Verder ontmoet de lezer voetballers, dj’s, politici, universitaire docenten en een hoogleraar, een kapper, burgemeester en een wethouder, topkok, cabaretier, kunstenaar, galeriehouder, journalist en een advocaat.
Er komt een aantal bekende Nederlanders aan het woord zoals Noraly Beyer uit Curacao die van 1985 tot 2008 het NOS journaal presenteerde. Zij is van mening dat publieke functies een goede afspiegeling van de maatschappij moeten zijn.
Sandra Reemer is inmiddels overleden en was zangeres; in 1972 deed zij mee aan het Eurovisiesongfestival. Zij werd zich pas op latere leeftijd bewust van haar afkomst. Zij kijkt kritisch terug op haar verleden en de wijze waarop mensen uit Nederlands-Indië hier destijds werden ontvangen.
Simone Weimans, afkomstig uit Suriname, presenteert het NOS journaal. Zij vertelt dat zij destijds in Rotterdam de enige donkere familie in de buurt waren. Bijzonder is de reactie van haar moeder destijds: “Mijn moeder vertelde dat ik een keer huilend thuiskwam van school – ze zeggen dat ik zwart ben. Ze zette me voor de spiegel, om te laten zien: ja, je bent zwart en prachtig”, pagina 80.
Jörgen Raymann, uit Suriname, vertelt dat hij nu terughoudender is in het spelen van typetjes zoals destijds tante Es. Lavinia Meijer is geadopteerd en is geboren in Zuid-Korea. Zij ontmoette haar biologische vader bij haar eerste concert in dat land. Tania Kross, geboren op Curacao, is opera zangeres noemt zichzelf een ‘Shell-kind’. Haar vader werkte voor Shell en alle relaties en activiteiten hadden een connectie met deze oliemaatschappij. Ahmed Marcouch komt uit Marokko en is nu burgemeester in Arnhem maar ziet dat niet als hoogste ideaal. Het gaat hem op participatie in de samenleving.
Andere bekende Nederlanders zijn schrijver Abdelkader Benali en presentatrice Catharina Keyl die aanvankelijk moeite had om uit te spreken dat ze joods is.
De gesprekken zijn even divers als de mensen met wie Vuijsje in gesprek is. Veel mensen hebben ervaren dat ze door Nederlanders anders werden bejegend. Sommigen geven voorbeelden van uitsluitend en – licht – discriminerend gedrag. Allen zijn op een gegeven moment goed geïntegreerd in onze samenleving, hebben daar hun weg gevonden en voelen zich hier thuis. Het boek is actueel omdat thema’s als racisme, slavernij en Zwarte Piet ter sprake komen. De lezer moet geen diepgaande gesprekken verwachten: de dingen worden aangestipt. Vragen en antwoorden gaan vooral over feiten, gebeurtenissen en ontwikkelingen in de levens van deze mensen.
Een afwisselend boek om in delen te lezen.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
