"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Marte Jacobs

Dinsdag, 6 november, 2007

Geschreven door: Tim Krabbé
Artikel door: Daan Stoffelsen

Het meisje en de romanticus

Veel is er niet dat Emile Binenbaum en Willem Reiff nog bindt: de rijmende verzen van de dichter zijn van een totaal ander kaliber dan de populaire romans van de ander(*); hun herinneringen zijn vaag geworden, aan hun lifttocht naar Spanje, die in Bussum strandde, aan de schoolfeesten samen. Alleen Marte is van hen allebei, een levensechte herinnering, iets waar ze echt over zouden kunnen praten, als ze nog zouden praten.

Marte Jacobs is de nieuwe roman van Tim Krabbé, na Kathy’s dochter weer een roman over een liefde met leeftijdsverschil. In kort bestek weet hij een jeugdverliefdheid te beschrijven waar nooit een daadwerkelijke relatie van komt. Tegelijk karakteriseert hij daarin de passieve sul, de dromer, de man die onze meewarige sympathie krijgt maar wiens dromerigheid ook op de zenuwen gaat werken, onze verteller Emile Binenbaum.

Emile ontdekt Marte als negenjarige, als hij veertien is, in een voetbalspel tijdens een verjaardagsfeest van een vriend van zijn ouders. Ze spelen voor het eerst maar allebei goed, scoren, combineren ijzersterk, zijn een team. Het atletische meisje met de steltbenen en het linkerschot blijft hem bij.

Hij herkent haar dan ook meteen als hij haar tegenkomt bij hem op school en er ontstaat een ritueel van wederzijds groeten. Emile ziet iets in Marte, al ontkent hij verliefdheid. Om zichzelf en Marte te revancheren schrijft Emile zijn eerste gedicht, voor de schoolkrant, ‘Pasgeboren girafje’, over het negenjarige meisje dat hem opviel. Het is een succes, het is het gedicht dat iedereen zich van hem zal herinneren.

Boekenkrant

Alleen Marte geeft niet aan het begrepen te hebben, maar dat is, zo stelt Emile zich voor, haar manier om hun geheime verhouding te verzegelen. Even woordeloos verliezen ze elkaar weer uit het oog, tot hij het inmiddels veertienjarige meisje een keertje tegenkomt bij de bioscoop. Nu grijpt Emile zijn kans.

‘”Zullen we nog eens wat afspreken?” zei hij.
“Ja, goed,” zei ze. Haar stem klonk vlak, bijna schor, alsof die afspraak al bestond en ze die alleen maar bevestigde.’

Die interpretaties maken Emiles relaas van twijfelachtige waarde: hij voelt veel voor dit meisje, maar wie zegt dat zij iets voor hem voelt? De gebeurtenissen zouden niet misplaatst zijn in een Austen-achtige romance, maar nu de verteller niet een zelfbewuste jonge vrouw is, maar een paar jaar oudere dromer, zijn ze verdacht. En áls de relatie dan bij een nieuwe ontmoeting als Marte achttien is, niets meer van pedofilie heeft, duikt Reiff op en pikt haar in. Een paar maanden later pleegt ze zelfmoord.

Er is een spanning tussen Emile en Marte, tussen Emile en Reiff, tussen Reiff en Marte, die pas in de laatste pagina’s grotendeels opgelost wordt. Grotendeels, want hoewel Emiles verhaal door Reiffs aanvullingen nu overtuigender is, blijft het zijn interpretatie. Die twijfel over de betrouwbaarheid van de verteller creëert de spanning bij de lezer, en daarin excelleert Krabbé. Tegelijkertijd is die verteller het enige wat de lezer tegen het boek inneemt: Emiles fantasie, zijn onbegrensde vermogen alles naar zich toe in te vullen, zijn passiviteit (zijn toenaderingspoging hierboven is ongeveer de enige actie die hij onderneemt), zijn onvermogen korte metten met het verleden te maken… Stilistisch vertaalt het zich in lange beschrijvingen met veel interpretatie en weinig dialoog, een ander minpunt aan Marte Jacobs. En toch blijft de spanning behouden.

Hoe het ook zij: ondanks of dankzij het personage Emile roept Krabbé vragen op naar bewustzijn en -wording, van weten en denken te weten, van liefde en leeftijd. En veel meer dan dat nog slaagt Krabbé er weer in een ouderwets spannende roman te schrijven. Een ouderwetse Krabbé.

(*) Het is een populair spel om fictieve schrijvers te identificeren met echte; Pam en Peters doen het ook. Update: Pams intuïties, die ik deelde, werden door ‘Binenbaum’ bevestigd.


Laat hier je reactie achter:

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Alleen inhoudelijke reacties die gaan over het besproken boek en/of de recensie worden geplaatst.

Boeken van deze Auteur:

De Renner

Het Gouden Ei

Marte Jacobs

Een Goede Dag voor de Ezel