De jacht op het goddelijke deeltje
Het duurste en ingewikkeldste apparaat ooit is momenteel op zoek naar het Higgs-boson, het elementaire deeltje dat het sluitstuk van de fundamentele natuurkunde moet vormen. Maar hoe is het eigenlijk zo ver gekomen?
[Recensie] Lang, heel lang geleden, om precies te zijn vlak na de grote plof die het heelal in gang zette, waren alle deeltjes zonder massa. Toen gebeurde er iets. Er manifesteerde zich een veld in de tot dan toe ondenkbare ruimte. De massaloze deeltjes, die met de lichtsnelheid rondschoten, werden gevangen in het veld. Ze verwierven massa en daarmee traagheid. In dat proces kwamen nieuwe deeltjes vrij. Wie het bestaan daarvan weet vast te stellen, kent de aard van de scheppende kracht die het heelal veranderde van een vormloze soep in iets met structuur – de natuurkundige equivalent van God.
Deze theorie is afkomstig van de Britse natuurkundige Peter Higgs, die hem bijna vijftig jaar geleden bedacht. Hij was niet de enige met een theorie. Anderen waren evengoed hard bezig het ontbrekende stukje te vinden van de puzzel die Newton en Einstein al voor een groot deel in elkaar gezet hadden. Maar het raamwerk van Higgs sloeg het meeste aan, dus draagt het deeltje tegenwoordig zijn naam: het Higgs-boson.
Iedereen weet zo onderhand wel dat bij het CERN in Genève een gigantische detector, de Large Hadron Collider (LHC), op zoek is om het bestaan van het Higgs-boson aan te tonen. Het zou het sluitstuk moeten zijn van een jacht die al vijftig jaar duurt en waarbij het deeltje steeds weer aan de metende aandacht van fysici wist te ontsnappen.
Die jacht is het onderwerp van Massive – the hunt for the God particle van Ian Sample, een journalist die zijn sporen verdiende bij New Scientist en The Guardian. Die ervaring staat garant voor een goed gedocumenteerd en vlot geschreven boek. Sample heeft gekozen voor een chronologische aanpak: eerst de theorie, dan de verschillende onderzoeksgroepen die in de loop der decennia eraan werkten, tot en met de bouw van de LHC. De toon is zakelijk, maar er is genoeg ruimte voor sfeertekening en anekdotes. Het gaat meer over mensen dan over deeltjes en apparaten.
De auteur sluit zijn ogen niet voor de mogelijkheid dat het Higgs-boson helemaal niet bestaat, iets wat bijvoorbeeld de Nederlandse Nobelprijswinnaar Tini Veltman vermoedt. Aan het eind van zijn verhaal ontzenuwt Sample wel het cliché dat Peter Higgs bijna net zo schuw is als het naar hem genoemde deeltje. Na geduldig proberen krijgt hij hem te spreken en vraagt: ‘Hoe voelt dat nou, meneer Higgs, dat er miljarden dollars zijn uitgegeven om uw theorie te testen?’ Wie wil weten hoe het antwoord daarop luidt, moet het boek maar lezen.
—
Eerder verschenen op http://www.christianjongeneel.nl
