"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Meer dan elektriciteit en waterstof

Maandag, 1 november, 2021

Geschreven door: Metske Steensma
Artikel door: Rijkert Knoppers

Boek over onze energievoorziening in 2050

[Recensie] Hoe ziet de toekomstige energievoorziening van Nederland er over een jaar of dertig uit? Tegen die tijd is het gebruik van fossiele brandstoffen voor een groot deel afgeschaft, maar waar halen we dan onze stroom en warmte vandaan? Dit is de centrale vraag die chemisch technoloog Metske Steensma in beknopte vorm aan de orde wil stellen. Hiertoe analyseert hij in grote lijnen eerst wat de alternatieven zijn voor de huidige in gebruik zijnde fossiele brandstoffen, waarbij hij met name de mogelijkheden van waterstof onder de loep neemt. Na vervolgens een korte beschouwing over brandstoffen voor de transportsector gaat de rest van het boek over de diverse duurzame mogelijkheden om elektriciteit op te wekken.

Het is een boeiend en actueel onderwerp, jammer dat het boek zoveel slordigheden en fouten bevat. In de inleiding staat dat het energieverbruik van Nederland overeenkomt met het verbranden van 200.000 ton ruwe olie, maar verwijst dit getal nu naar het dagelijkse energieverbruik of naar het verbruik per jaar? Daarnaast hanteert de auteur soms getallen die nauwelijks geloofwaardig zijn. Als je bijvoorbeeld de totale elektriciteitsbehoefte van heel Nederland zou willen dekken met behulp van zonnepanelen, zou je volgens dit boek een oppervlakte van 6.100 vierkante kilometer nodig hebben, een gebied zo groot als de provincies Gelderland en Utrecht bij elkaar. Hoe is dit getal te rijmen met de uitkomst van een recent rapport van Deloitte uit 2018, dat stelt dat als je de helft van de huidige totale elektriciteitsbehoefte van Nederland met behulp van zonnepanelen wilt opwekken, je daar ‘slechts’ 892 vierkante kilometer aan geschikt dakoppervlak voor nodig hebt? Of zou de auteur in plaats van het elektriciteitsverbruik het totale energieverbruik als uitgangspunt hebben genomen, inclusief de warmtebehoefte? Maar waarom dan dit getal terugrekenen naar het gebruik van zonnepanelen, die nu eenmaal vooral elektriciteit opwekken?

Naast deze onnauwkeurigheden staan er ook diverse onjuistheden in de tekst. Het vervangen van een accu van een Tesla zou bijvoorbeeld 35.000 euro kosten. Maar informatie van bijvoorbeeld de website Tesla360.nl leert dat een gloednieuwe Model 3 LR-accu al voor ‘slechts’ 15.000 euro verkrijgbaar is, inclusief het inbouwen. De term “pumped storage hydropower” verwijst niet naar een waterkrachtcentrale met een stuwmeer, zoals genoemd, maar naar een waterkrachtcentrale, die water voor opslag omhoog pompt naar een hoger gelegen reservoir.
Een ander minpunt is dat er in de lopende tekst veel boeken genoemd zijn, die niet in de literatuurlijst terug te vinden zijn. Het boek van R. Perez en M. J. Perez bijvoorbeeld, dat zowel in hoofdstuk 1 als in hoofdstuk 5 naar voren komt. Ook het veel geciteerde Sustainable energy – without the hot air van David Mackay mag toch ook niet in het overzicht ontbreken.

Het meest aardige van het boek is het laatste hoofdstuk, met voorspellingen over de energiesituatie van ons land in het jaar 2050. De energiewinning in de Sahara zou daarbij van groot belang zijn, de Markerwaard staat tegen die tijd vol zonnecollectoren en alleen de hoogovens en aluminiumfabrieken beschikken nog over fossiele brandstoffen. Nu nog een goede strategie bedenken om dit alles voor elkaar te krijgen, dan halen we de klimaatdoelstellingen vast wel.

Boekenkrant

Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles


Laat hier je reactie achter:

3 reacties op “Meer dan elektriciteit en waterstof

  1. In zwart de tekst van de recensie, tussen dubbele haken mijn commentaar.
    Hoe ziet de toekomstige energievoorziening van Nederland er over een jaar of dertig uit? Tegen die tijd is het gebruik van fossiele brandstoffen voor een groot deel afgeschaft, maar waar halen we dan onze stroom en warmte vandaan? Dit is de centrale vraag die chemisch technoloog Metske Steensma in beknopte vorm aan de orde wil stellen. Hiertoe analyseert hij in grote lijnen eerst wat de alternatieven zijn voor de huidige in gebruik zijnde fossiele brandstoffen, waarbij hij met name de mogelijkheden van waterstof onder de loep neemt. Na vervolgens een korte beschouwing over brandstoffen voor de transportsector gaat de rest van het boek over de diverse duurzame mogelijkheden om elektriciteit op te wekken.

    Het is een boeiend en actueel onderwerp, jammer dat het boek zoveel slordigheden en fouten bevat. In de inleiding staat dat het energieverbruik van Nederland overeenkomt met het verbranden van 200.000 ton ruwe olie, maar verwijst dit getal nu naar het dagelijkse energieverbruik of naar het verbruik per jaar?
    [[Commentaar: pagina 10, vijfde regel, er staat duidelijk dat het energieverbruik van Nederland equivalent is aan 1 supertanker ruwe olie per dag. Binnen 1 minuut is dit te controleren:
    200 000 000 kg /dag *365 dag/jaar * 12 (kWh/kg olie) *3,6E6 (J/kWh) = 3,15 E18 J/jaar, wat overeenkomt met ons energieverbruik volgens CBS , nl. schommelend rond 3000 PJ/jaar]]
    Daarnaast hanteert de auteur soms getallen die nauwelijks geloofwaardig zijn. Als je bijvoorbeeld de totale elektriciteitsbehoefte van heel Nederland zou willen dekken met behulp van zonnepanelen, zou je volgens dit boek een oppervlakte van 6.100 vierkante kilometer nodig hebben, een gebied zo groot als de provincies Gelderland en Utrecht bij elkaar. Hoe is dit getal te rijmen met de uitkomst van een recent rapport van Deloitte uit 2018, dat stelt dat als je de helft van de huidige totale elektriciteitsbehoefte van Nederland met behulp van zonnepanelen wilt opwekken, je daar ‘slechts’ 892 vierkante kilometer aan geschikt dakoppervlak voor nodig hebt? Of zou de auteur in plaats van het elektriciteitsverbruik het totale energieverbruik als uitgangspunt hebben genomen, inclusief de warmtebehoefte? Maar waarom dan dit getal terugrekenen naar het gebruik van zonnepanelen, die nu eenmaal vooral elektriciteit opwekken?
    [[Ik verwijs naar de totale energiebehoefte, dat staat ook vermeld onderaan pagina 10. Ik maak voor de leesbaarheid even nog geen onderscheid tussen elektriciteit en daarvan afgeleide vormen van energie (waterstof, methanol, ammoniak, warmte opgewekt via warmtepomp etc.).
    Dat er enorme getallen ontstaan kan ik ook niets aan doen, waarbij ik weer verwijs naar die ene supertanker per dag!]]

    Naast deze onnauwkeurigheden staan er ook diverse onjuistheden in de tekst. Het vervangen van een accu van een Tesla zou bijvoorbeeld 35.000 euro kosten. Maar informatie van bijvoorbeeld de website Tesla360.nl leert dat een gloednieuwe Model 3 LR-accu al voor ‘slechts’ 15.000 euro verkrijgbaar is, inclusief het inbouwen.
    [[Ik schreef “het zou wel eens 35000 EUR kunnen kosten”, naar aanleiding van een artikel in AD, vorig jaar maart. https://www.ad.nl/auto/nieuw-accupakket-35-000-euro-staat-dit-alle-tesla-rijders-te-wachten~a2c3548b/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.nl%2F
    Bij het doorlopen van website Tesla360.nl kon ik niet de kosten van vervanging terugvinden, mogelijk heeft de fabrikant de prijs verlaagd]].
    De term “pumped storage hydropower” verwijst niet naar een waterkrachtcentrale met een stuwmeer, zoals genoemd, maar naar een waterkrachtcentrale, die water voor opslag omhoog pompt naar een hoger gelegen reservoir.
    [[Akkoord, dit is scherper gezegd zo]]
    Een ander minpunt is dat er in de lopende tekst veel boeken genoemd zijn, die niet in de literatuurlijst terug te vinden zijn. Het boek van R. Perez en M. J. Perez bijvoorbeeld, dat zowel in hoofdstuk 1 als in hoofdstuk 5 naar voren komt. Ook het veel geciteerde Sustainable energy – without the hot air van David Mackay mag toch ook niet in het overzicht ontbreken.
    [[Over het boek van MacKay: er staat dat dit downloadable is van het internet, maar een extra verwijzing kan zeker. Bijvoorbeeld https://www.withouthotair.com/download.html
    Naar de publikatie van Perez & Perez wordt wel verwezen, zie pagina 141, vijf regels van onderen, maar een extra verwijzing kan zeker]]
    Het meest aardige van het boek is het laatste hoofdstuk, met voorspellingen over de energiesituatie van ons land in het jaar 2050. De energiewinning in de Sahara zou daarbij van groot belang zijn, de Markerwaard staat tegen die tijd vol zonnecollectoren en alleen de hoogovens en aluminiumfabrieken beschikken nog over fossiele brandstoffen. Nu nog een goede strategie bedenken om dit alles voor elkaar te krijgen, dan halen we de klimaatdoelstellingen vast wel.
    [[Ook vermeldenswaardig is dat dit een soort plan B is: het idee is eigenlijk dat een substantieel deel van het Nederlandse stuk Noordzee gebruikt zou moeten worden]]

  2. [[Commentaar: pagina 10, vijfde regel, er staat duidelijk dat het energieverbruik van Nederland equivalent is aan 1 supertanker ruwe olie per dag. Binnen 1 minuut is dit te controleren:
    200 000 000 kg /dag *365 dag/jaar * 12 (kWh/kg olie) *3,6E6 (J/kWh) = 3,15 E18 J/jaar, wat overeenkomt met ons energieverbruik volgens CBS , nl. schommelend rond 3000 PJ/jaar]]

    Commentaar 16/11/2021

    Het gaat er niet om of het je het zelf kunt uitrekenen, het gaat om de aangeleverde tekst. En als een supertanker 200.000 ruwe olie per dag verbruikt ligt er nog steeds geen verband met: is dit nu het energieverbruik van Nederland per dag, per maand of per jaar ?

    [[Ik verwijs naar de totale energiebehoefte, dat staat ook vermeld onderaan pagina 10. Ik maak voor de leesbaarheid even nog geen onderscheid tussen elektriciteit en daarvan afgeleide vormen van energie (waterstof, methanol, ammoniak, warmte opgewekt via warmtepomp etc.).
    Dat er enorme getallen ontstaan kan ik ook niets aan doen, waarbij ik weer verwijs naar die ene supertanker per dag!]]

    Waterstof of warmte is toch niet afgeleid van elektriciteit? Het is beter om te zeggen dat elektriciteit een vorm van energie is.

    [[Ik schreef “het zou wel eens 35000 EUR kunnen kosten”, naar aanleiding van een artikel in AD, vorig jaar maart. https://www.ad.nl/auto/nieuw-accupakket-35-000-euro-staat-dit-alle-tesla-rijders-te-wachten~a2c3548b/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.nl%2F
    Bij het doorlopen van website Tesla360.nl kon ik niet de kosten van vervanging terugvinden, mogelijk heeft de fabrikant de prijs verlaagd]].

    Dat artikel in AD had ik ook gezien. Maar om nu een hele redenering op te hangen aan een enkele bron, nota bene een krantenbericht is wel wat mager. Terwijl het bovendien zo is, dat de in de tekst genoemde Tesla Roadster een oud model van Tesla is, inmiddels niet meer in de handel. Geen representatief voorbeeld dus!

    [[ (…) Naar de publikatie van Perez & Perez wordt wel verwezen, zie pagina 141, vijf regels van onderen, maar een extra verwijzing kan zeker]]

    Niemand zal beseffen bij het lezen van die referentie dat het om een publicatie van Perez & Perez gaat. Er staan niet eens namen bij!

  3. Dit soort boeken behandelt energie zo te lezen als een verzelfstandigd verschijnsel toegespitst op ongewenste klimaatgevolgen met name in rijkere landen. Maar de fossiele stoffen waren ook aan het uitputten. Dat zou “opgelost” kunnen worden door elektificatie uit energieomzetters als windturbines en zonnepanelen. In de analyse is elektrificatie het synoniem voor toe te nemen metalenverbruik. En de metalen putten evenzeer uit, als mede gerekend wordt met de enorme metalenbehoefte voor industriele doelen. We gaan dan kijken naar de behoeften buiten opkomende minder rijke landen een aan vervangingseffecten. We kunnen ons rijk rekenen tot 2050.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Alleen inhoudelijke reacties die gaan over het besproken boek en/of de recensie worden geplaatst.