"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Mensen in de zon

Zondag, 12 januari, 2014

Geschreven door: Marijke Schermer
Artikel door: Johan Bordewijk

Een kleverig web van lelijkheid

Twintig jaar geleden is er een ongeluk gebeurd. Een groep ambitieuze jonge vrienden was op bezoek in Frankrijk bij een bevriend homostel. Op een avond ging het mis en botsten twee auto’s op elkaar, waardoor Olivier, een van de mannen, overleed. In Mensen in de zonbeschrijft Marijke Schermer hoe het de vijf daarna vergaan is. Ze kiest daarbij voor een trage manier van beschrijven, met veel omwegen.

[Zie ook de voorpublicatie op Athenaeum.nl]

IJsbrand, de partner van de overleden Olivier, wil een reconstructie organiseren. Uitdrukkelijk geen reünie, want dat is te weinig ambitieus. De destijds veelbelovende jonge studenten hebben ieder op hun eigen manier de beloftes waargemaakt. Een is hoogleraar geworden, een ander een bekend politicus en een derde een gefortuneerd kunstenaar. Maar onder dat schijnbare succes schuilt een wereld van mislukking en onvrede. Door de uitnodiging van IJsbrand komt dat allemaal boven. Vanuit de perspectieven van de verschillende personages beschrijft Schermer welk onverwerkt verleden ze dwars zit.

Veel, erg veel

Schermer houdt van veel, erg veel. Op alle niveaus, van plot tot woordkeus, is het verhaal opgeblazen. Het wemelt het van de uitweidingen, de handelingen zijn een aaneenschakeling van details, en de personages zijn voortdurend afgeleid van de voortgang van het verhaal. Dat zou op zichzelf niet zo erg zijn, als het iets toevoegt aan het verhaal of personages. Dat doet het niet; het breedvoerige geschrijf leidt tot een kluwen van in elkaar omwroetende karakters. De overdaad haalt alle tempo uit het verhaal.

Boekenkrant

Niet dat een literaire roman het per se moet hebben van actie en snelheid, integendeel. Sommige mooie romans leunen volledig op taalschoonheid en stijl. Maar daar is hier geen sprake van. Dit boek is een aaneenschakeling van nutteloze tekst. Ergens staat de typerende zin: ‘Haar moeder had daar nooit echt iets tegenin gebracht en zei eigenlijk vooral altijd alleen maar dat ze zachter moest praten, […]’. Eigenlijk vooral altijd alleen maar… Vijf stoplappen achter elkaar. Spreektaal verheven tot schrijftaal. Soit, kan gebeuren, iedere schrijver let wel eens even niet op. Toch werpt dit de vraag op: waar was de redacteur? Want die overbodigheid is structureel en niet alleen in losse woorden. Want even later schrijft Schermer:

‘Ze zouden er gewoon over praten. Ze zouden elkaar troosten en moed inspreken. Ze zouden in staat zijn over de gebeurtenissen in Frankrijk te praten en ze zouden ook in staat zijn die voor het moment te vergeten en over andere dingen te praten.’

De stijl van Schermer kenmerkt zich door gelijkvormigheid in zinsbouw, herhaling van woorden, benadrukking van gedachten en omstandige uitleg van situaties. Nee, een stilist is ze bepaald niet.

Schermer is een ervaren schrijver van vooral toneelteksten; enig gevoel voor taal mag je dan wel verwachten. Toch wil ik het haar niet te zwaar aanrekenen, Mensen in de zon is haar romandebuut. Het was aan de uitgever om in te grijpen. Wat wilde Van Oorschot bereiken met een boek waarin de lezer verdwaalt in dit kleverig web van lelijkheid? Mensen in de zon is een onverteerbare brij van woorden en handelingen. Laten we hopen dat dit een bedrijfsongeval is.


Laat hier je reactie achter:

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Alleen inhoudelijke reacties die gaan over het besproken boek en/of de recensie worden geplaatst.

Boeken van deze Auteur: