Een meedogenloze roman
[Recensie] Lang voor de Amerikaanse schrijver Cormac McCarthy in Nederland doorbrak met Grenstrilogie had hij de grens tussen de Verenigde Staten en Mexico al gebruikt als decor voor Meridiaan van bloed. En dit is in al zijn gruwelijkheid een prachtig boek.
McCarthy spaart de lezer niet. Zijn oog voor detail, of het nu gaat om een landschapsbeschrijving, wreedheden tussen mens en dier en mens, of dialogen, het verveelt geen moment. Hij geeft geen moment rust en is bijna lichamelijk uitputtend. Het is de prestatie van Ko Kooman, dat de roman in vertaling aan indringendheid niets heeft verloren.
De hoofdpersoon is de veertienjarige ´jongen´, door wiens ogen de historische gebeurtenissen in de grensstreek omstreeks 1850 worden bekeken. McCarthy geeft met Meridiaan van bloed zijn visie op de geschiedenis van het Wilde Westen. Het is een meedogenloze visie, een Danteske afdaling in de hel zonder loutering, volkomen ontdaan van romantiek.
Er zijn geen cowboys met smetteloze kleren en even schoon geweten maar louter moordende bendes. Evenmin zijn er de clichématige “edele wilden”, wel even wrede en alleen minder goed bewapende indianen. De naamloze jongen sluit zich aan bij een bende avonturiers. Ze komen aan de kost door het verkopen van indianenscalpen aan Mexicaanse autoriteiten.
Voor de Mexicanen staan de indianen niet hoog aangeschreven binnen de menselijke soort. Maar ze vergissen zich in de Amerikaanse avonturiers voor wie de Mexicanen amper hoger op de biologische ladder staan. En aangezien een Mexicaanse scalp niet goed te onderscheiden is van een indiaanse, sneuvelt ook menig Mexicaan bij hun werkzaamheden.
McCarthy schrijft hier als een gedrevene in een bijna bijbelse taal. Indruk maakt de erudiete en even gek als geniale “rechter” Judge Holden. Hij vertegenwoordigt de westerse “beschaving”. En hij tekent als een paleontoloog alle vondsten op van het voorwereldlijke landschap van de Sonarawoestijn.
De rechter doodt om te doden. Vogels, zo zegt hij tegen de jongen, irriteren hem door hun vrijheid om te vliegen. Alleen hij zou die vrijheid mogen hebben. Zonder enige wroeging doodt hij vrouwen en kinderen en even gemakkelijk zijn kompanen. De rechter is de verpersoonlijking van het kwaad.
Meridiaaan van bloed zet de lezer aan het denken over het heden, over het wapengeweld in de VS, maar ook over huidige en recente wreedheden. Erg hoopgevend is het allemaal niet. Daar heeft McCarthy geen boodschap aan. Het wachten is nog altijd op de verfilming van dit gewelddadige epos. Naar verluidt is men daar al decennia mee bezig.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub Van Alles
