Zo gruwelijk dat je doorleest
[Recensie] Een man, Martin Alverston, woont met zijn veertienjarige dochter in een afgelegen, totaal overwoekerd, huis. De vader is een knappe man geweest in zijn jeugd, charismatisch, bekend bij alle meisjes van toen. Deze avond is er iets voorgevallen tussen zijn dochter en hem. Hij dwingt haar zich op te trekken aan de dakbalk in de woonkamer, schopt de tafel waarop ze leunde onder haar vandaan en houdt het mes, waarover ze ruzie hebben, tussen haar benen. Ze moet zich optrekken, zo vaak als hij beveelt. Anders spiest ze zichzelf.
Het is maar één van de bloedstollende scenes in het leven van Turtle, de dochter. De onconventionele opvoeding van Martin, haar vader, heeft van het meisje een overlever gemaakt. Ze is altijd extreem op haar hoede. Scherp kan ze iedere situatie analyseren en koelbloedig haar gedrag bepalen. Zo heeft ze dat geleerd thuis.
Haar innerlijke wereld is klein en wordt gedomineerd door de symbiotische verhouding met haar vader. Opa woont elders op het terrein in een caravan. Op school houdt ze zich afzijdig van alle leerlingen. “Ik maak me zorgen om je. Je vertoond alle klassieke kenmerken. Waakzaamheid. Afzondering van je klasgenoten. Misogynie.” zegt haar lerares Anna. Maar Turtle houdt bij hoog en bij laag vol dat ze thuis niet geslagen of mishandeld wordt, zegt dat haar vader slachtoffer is omdat hij de dood van haar moeder nooit heeft verwerkt. Zo helpt ze haar vader de buitenwereld om de tuin te leiden. Als je je ooit hebt afgevraagd hoe het komt dat kinderen niet weglopen en om hulp vragen, dan kun je in dit boek zien hoe het werkt. Want goedwillende mensen zijn er genoeg in Turtles omgeving.
Zo klein en afgesloten als haar binnenwereld is, zo weids is de natuur om haar heen. Het verhaal speelt zich af in het noorden van Californië. Turtle zwerft door de bossen. Adembenemend zijn de beschrijvingen van kreken en poeltjes, bergen en sequoia’s. Turtle is er thuis. Wanneer ze twee schoolgenoten ontmoet die verdwaald zijn, is zij het die weet hoe ze hen terug naar de bewoonde wereld moet loodsen. Soms echter gaat de natuur ook haar krachten te boven, zoals in een baai met verraderlijk snel opgekomen vloed. Toch is het ook daar Turtle die nadenkt, de situatie inschat en leiding geeft aan de veilige aftocht. Geen wonder dat Jacob, een vriend die bij haar is, haar zo bewondert.
Jacob komt uit een schoon huis, waar men wijn proeft en over literatuur spreekt. Ook daar ruikt een volwassene, in dit geval Jacobs vader, onraad en biedt het meisje aan dat ze altijd naar hun huis mag komen. Turtle zit echter gevangen in het web van haar vader. Die probeert zijn machtsoverwicht te handhaven door haar er van te doordringen dat ze niets waard is. Daarbij speelt hij hoog spel met een heel arsenaal vuurwapens in huis en een dochter die hij heeft opgeleid tot een bekwaam schutter.
Uiteindelijk probeert Turtle held van haar eigen verhaal te worden, met een dramatische ontknoping tot gevolg.
Auteur Gabriel Tallent groeide op in Mendocino, de plaats waarin hij ook deze (debuut)roman, situeert. Na zijn afstuderen werkte hij als natuurgids in het noordwesten van de Verenigde Staten. Geen wonder dus dat zijn natuurbeschrijvingen zo goed zijn. De natuur is een van de hoofdpersonages in het boek, zou je kunnen zeggen.
De dialogen zijn ook goed, zowel die in gesprekken als de dialogue intérieur van de hoofdpersoon. Toch lijkt Tallent wat betreft het uitwerken van het karakter van Turtle een beetje in een valkuil te zijn gestapt. In het eerste kwart van de roman laat hij de twee verdwaalde jongens discussiëren of Turtle een ninja is. Het lijkt er op dat hij door had dat ze wel een beetje erg veel kenmerken van een superwoman meekrijgt van hem. Waar dit op dat moment in het verhaal nog acceptabel is, wordt het daarna te opvallend. Ook de andere karakters lijden aan dit gebrek aan nuance. Het boek blanceert op het randje van een beschrijving van karikaturen.
In kleine details schildert Tallent ons steeds een sfeer, bouwt een stemming vaardig op. Mijn allerliefste schat is een boek waar je als lezer echt zelf bang wordt. Zo goed zijn de beschrijvingen.
En je wordt getraind oplettend te zijn. De koelkast in het huis van Martin is olijfgroen, vuil, donker dreigend. Het gasfornuis bij Anna in huis is juist lichter, zachter, avocadogroen. Het is maar een voorbeeld van de signalen die een sfeer weergeven. Als Turtle dan eenmaal in veiligheid is moet ze het gevecht met haar innerlijke angsten aan. Het wordt gesymboliseerd door de sequoawortels die als maar weer haar tuin verwoesten.
In de engelstalige kritieken wordt de vergelijking getrokken met Een klein leven van Hanya Yanagihara dat in 2016 in een Nederlandse vertaling verscheen en een bestseller werd. Inderdaad is ook dit een typisch Amerikaans boek. Het is hartverscheurend, stilistisch mooi geschreven, een page-turner. Het is een biografisch verhaal waarin optimisme en geloof in goede mensen overwint. Dat dit niet automatisch leidt tot een happy end versterkt de geloofwaardigheid van die boodschap.
Net als Een klein leven wordt Mijn allerliefste schat in de markt gezet met een ongewoon uitgebreide publiciteitscampagne. Ik twijfel er, mede daardoor, niet aan dat dit boek een enorme oplage gaat halen. Overigens worden ook vergelijkingen gemaakt met Catch-22 en To Kill a Mockingbird. Daar zit wat in. Misschien moet de lezer zich voor een keer maar laten overhalen door de marketing campagne en het boek lezen. Het boek verdient het.
Van 15 t/m 17 april a.s. is Gabriel Tallent in Nederland en zal aanwezig zijn bij diverse optredens in Den Haag en Amsterdam. Meer informatie via de website van de uitgever.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
