Ontgoochelde moeder twijfelt aan alles
Het onderwerp kindermisbruik in verband met pedofilie is de laatste jaren niet van het televisiescherm weg te slaan en roept heftige reacties op. Pedofielen zijn de zwaarste criminelen en als iemand zich aan kinderen vergrijpt verdient men de doodstraf, zo wil tenminste het volkgericht. Deze kwalijke vorm van volksberechtiging verdient een tegenwicht. Het is daarom een goede zaak dat Hans Münstermann, die al eerder veel over familieverhoudingen publiceerde, in deze roman de problematiek van een andere kant benadert.
Perspectief
Mischa wordt verteld vanuit het perspectief van de 65-jarige Rosa Weber, een oud-lerares Frans. Men is in haar woonplaats al enige tijd in rep en roer nadat de tienjarige Mischa na een fietstochtje vermist wordt. Rosa is zelf ook erg begaan met de jongen en zijn ouders. Wanneer haar zoon Christiaan als verdachte wordt opgepakt, dringt de afschuwelijke realiteit langzaam tot haar door.
De lezer kruipt vanaf de eerste bladzijde in de gedachtewereld van de moeder van een pedofiel. In de ochtend waarop het verhaal begint wacht Rosa op haar zoon, die sinds het overlijden van haar man af en toe een klusje bij haar doet. In plaats van haar zoon staan echter twee politieagenten op de stoep, die haar voorzichtig inlichten over diens arrestatie.
“Was er iets waar ze spijt van moest hebben? Heb ik iets fout gedaan? Iets verkeerd begrepen? Was de blije stemming tijdens vakanties en verjaardagen een illusie geweest? De gezelligheid tijdens de winteravonden. Kerstmis? Had ze bepaalde dingen te luchtig opgevat? Wat dan?”
Rosa zit boordevol vragen over het vreselijke voorval, waarop geen antwoorden lijken te bestaan. Als kind van de jaren zestig verwacht ze dat de gevangenisdirecteur die Christiaan onder zijn hoede heeft de last van haar afneemt, maar dat gebeurt niet. Rosa was een sociaal mens, maar ze is onzeker geworden. Christiaan zelf is tijdens haar bezoeken in de gevangenis niet erg mededeelzaam en de steun van haar ongetrouwde zoon Thomas kent ook zijn grenzen. Haar vertrouwen in de medemens taant als ze akelige telefoontjes krijgt. ‘Rosa was begonnen haar moraal te slopen,” zegt Münstermann.
Het verhaal verdiept zich wanneer Rosa van haar schoondochter verneemt dat Christiaan problemen had op zijn werk. Rosa probeert daar meer over aan de weet te komen. Omdat de advocaat van Christiaan daar weinig werk van maakt, gaat ze zelf op onderzoek uit.
Groot inlevingsvermogen
Münstermann toont de lezer de verschillende fasen van rouw waar Rosa doorheen gaat. Hij zorgt dat de lezer zich goed in haar kan inleven. De ontreddering van Rosa is nog groter dan die van de moeder van de vermoorde Mischa. Christiaan was in Rosa’s ogen een geweldige oudste zoon: met een goede baan en de enige die haar kleinkinderen had gegeven, met wie ze nu opeens heel voorzichtig moet omgaan. Het taalgebruik is echter minder overtuigend. Vaak herhaalt Münstermann zijn formuleringen in net iets andere woorden. Dit leidt wel tot precisie, maar het doet wat belegen aan. Als Rosa net gehoord heeft dat Christiaan gearresteerd is, volgt de volgende observatie:
“De lach kwam, bleef heel even liggen op haar gezicht. De lach van Rosa Weber. Een warme lach die alles op afstand hield wat de sfeer kon bederven. De prettige lach van een aardige vrouw van vijfenzestig, met een rijkgevuld sociaal leven.’”
Het is de vraag of dit soort herhaling doel treft. Het geeft de vasthoudendheid weer waarmee de schrijver zijn onderwerp benadert, maar tegelijk is het een zwakte die het gebrek aan ontwikkeling moet maskeren.
Tekortkomingen
Helaas mist Mischa de overtuiging die in eerdere boeken van Münstermann over zijn familie – wel aanwezig was. Het blijft erg vlak; wat ontbreekt is dynamiek. Ondanks al haar verdriet is het te veel van het goede dat Rosa verlangt naar een gesprek met Antoine Bodar. Ondanks deze tekortkomingen laat Hans Münstermann een indringende roman over dit actuele maatschappelijke thema achter. De volkswoede over alles wat met pedofilie te maken heeft, is gediend met een tegengewicht in de vorm van een andere gezichtspunt, bijvoorbeeld dat van Ted van Lieshout in Mijn meneer of dit relaas over de ontreddering van de moeder van een dader.
—
Eerder verschenen op Recensieweb
