Criminaliteit en rechtspraak in Holland 1600-1800
[Signalering] Tegenwoordig zijn vrouwen slechts verantwoordelijk voor circa tien procent van de criminaliteit. Dit aandeel stijgt de laatste jaren, maar komt niet in de buurt van de percentages uit de vroegmoderne tijd, toen vrouwen soms zelfs meer dan de helft van de vervolgde misdadigers uitmaakten. De Leidse hoogleraar Manon van der Heijden onderzocht hoe vrouwen voorkomen in de rijke gerechtelijke bronnen uit Hollandse steden in de 17de en 18de eeuw. Haar boek bevat helaas geen afbeeldingen en wel veel cijfers en statistiek. Toch wordt het nergens saai. De cijfers dragen bij aan het overtuigende betoog en worden bovendien afgewisseld met levendige, spannende, en soms ook droevige anekdotes over opruiing, vechtpartijen, diefstal, verkrachting en kindermoord. De straffen variëren van reprimandes tot opsluiting, verbanning of voor de moderne lezer gruwelijke lijfstraffen en executies. Misdadige vrouwen bespreekt niet alleen de mogelijkheden, maar de dilemma’s en de wanhoop van vrouwen die hun toevlucht namen tot criminele activiteiten.
Van der Heijden laat het niet bij beschrijven, maar zoekt ook redenen voor het grote aandeel vervolgde vrouwen in vroegmodern Holland. De verklaring zit niet alleen in de ideeën die men destijds had over wat strafbaar was (onder meer prostitutie, voorechtelijke seks en overspel), maar vooral in de sociaaleconomische omstandigheden: door handel, oorlog en zeevaart was er een vrouwenoverschot, vrouwen waren relatief zelfstandig aanwezig in de publieke ruimte en kwamen daardoor in aanraking met criminaliteit.
—
Eerder verschenen in Geschiedenis Magazine
