Nee zeggen tegen moeder is er niet bij
[Recensie] Piet van der Molen is vrijgezel, kinderloos en woont bij zijn moeder. Wanneer zijn moeder ziek wordt, geeft ze hem de tip die zijn leven verandert: zeg het niemand als ik sterf, want zonder mijn geld kom je niet rond. En zo geschiedde – Moeder stierf, en Piet bewaarde haar jarenlang in een kist.
Dit klinkt als het begin van een middelmatig horrorverhaal, maar: dit boek is non-fictie. Journalist Joris van Casteren hoorde Piets verhaal en besloot dat er een boek over geschreven moest worden. Hij ging onaangekondigd bij hem langs, en na wat wikken en wegen stemde Piet in. En zo kwam in maart 2019 Moeders Lichaam uit.
Samen met Van Casteren leren we wat er daadwerkelijk gebeurd is. Piet geeft aan niet uit te zijn op geld en enkel zijn moeders wens te willen volgen. Hij heeft nooit in zijn leven ‘nee’ tegen haar gezegd, dus besluit dat ook postuum niet te doen. Eenmaal die beslissing gemaakt, is er geen weg terug. Omdat ze een redelijk afgezonderd leven leidden kwam er gelukkig niet te veel bezoek of telefoon. Piet hield een boekje bij met alle smoezen die hij gebruikte waarom moeder nu even niet kon opnemen, zodat hij niet dezelfde smoes nogmaals gebruikte bij dezelfde mensen. Hij vulde het huis met luchtverfrisser om de geur te maskeren en zo hield hij het tweeënhalf jaar vol voordat zijn geheim ontdekt werd.
Moeders lichaam is een beschouwing. Van Casteren interviewt verschillende familieleden en vrienden om zo een compleet mogelijk beeld te krijgen. Hij praat over Piet en zijn moeder met veel respect en velt zelf nooit een oordeel – dat laat hij aan de lezer.
Hij belicht Piets leven van alle mogelijke kanten. Zo leren we over Piets hele jeugd, over zijn aversie tegen werk, maar ook over zijn seksleven. Op deze momenten dwaalt Van Casteren te ver af van de hoofdlijnen van het verhaal waardoor de relevantie van sommige hoofdstukken ver te zoeken is. Het wordt dan meer een biografie van Piet dan een uiteenzetting over zijn ‘moeders lichaam´.
Bij De wereld draait door noemt Matthijs van Nieuwkerk dit boek een “pleidooi voor vrijspraak”. Dit schept de verwachting dat de lezer sympathie zal gaan voelen voor de keuze die Piet gemaakt heeft. Hij zal toch een goede man blijken, die gewoon één slechte keuze gemaakt heeft in zijn leven. Niets is minder waar. In elk nieuw hoofdstuk wordt weer een andere negatieve eigenschap ontdekt – hoe verder in het boek, hoe minder medelijden wordt opgewekt. Dit zorgt misschien wel voor een interessant verhaal, maar dit maakt de leeservaring onprettig.
Moeders lichaam is een goed onderzocht, journalistiek verhaal. Doordat het zo nu en dan ontspoort mist het echter doelgerichtheid. De schrijfstijl van Van Casteren is wat droog, hetgeen binnen het genre goed past, maar sommige lezers zou kunnen afschrikken. Interesseert het verhaal van Piet je en wil je meer over hem weten, dan is het desondanks een echte aanrader.
—
Eerder verschenen op Suusleeest
