Zestien verjaarde zaken
[Signalering] Zestien beroemde historische moorden, waarvan de eerste die op de Egyptische farao Ramses III, en de laatste die op de Israëlische premier Yitzak Rabin, hebben één ding gemeen: ze veranderden de geschiedenis en ze zijn een spiegel van de tijd waarin ze werden gepleegd. De meeste moorden hadden een politieke achtergrond, maar ook het geloof kon aanleiding zijn. En: vaak was zo’n moord de culminatie van een proces dat al langer gaande was. Interessant is de aandacht voor de – mogelijke – daders en hun motieven, maar ook de slachtoffers blijken soms minder heilig dan hun plaats in ons collectieve geheugen doet vermoeden. Zo herinneren we ons Bonifatius als een bejaarde en weerloze prediker die door heidense Friezen werd vermoord, en niet als een beeldenstormer of een machtspoliticus.
Dit boek geeft deze moord een onverwachte achtergrond. Bonifatius moest van de paus de Germanen bekeren. Hij deed dat met tegenzin en niet zachtzinnig. Zo hakte hij de heilige Donareik in Geislar om. Hij was ook de stichter van het klooster Fulda. Toen hij bisschop van Keulen wilde worden, werkte de Frankische adel hem tegen, omdat hij te zeer aan Rome gebonden was. En dus zorgde Bonifatius met machtspolitieke middelen dat de paus ‘zijn’ Fulda direct onder het gezag van Heilige Stoel plaatste, toen het onder de bisschop van Keulen dreigde te komen. En ook zijn fatale laatste reis naar Friesland was een politieke en geen godsdienstige missie. Hij wilde zorgen dat Friesland onder het gezag van de paus kwam en niet in de Frankische invloedssfeer. De tachtigjarige kerkvorst kwam dan ook met een zwaar bewapende escorte. De Friezen ervoeren dat als een bedreiging en vielen het legertje aan. In die strijd sneuvelde Bonifatius. Het boek relativeert daarom het woord moord. Soms stellen de auteurs ook een retorische maar wel prikkelende vraag. Bij de moord op de gebroeders De Witt bijvoorbeeld, de enige politieke lynchpartij in onze geschiedenis, vragen ze zich af waarom massapsychologen zich nog nooit op het proces dat hiertoe leidde hebben geworpen. Het boek geeft een lange lijst van moorddadige lieux de mémoire. Dokkum is bijvoorbeeld wel een Bonifatiusreisje waard.
—
Eerder verschenen in Geschiedenis Magazine
