OERBOEKEN: De Bijbel
Een inleiding (deel 5 en slot)
Als je de Bijbel wilt lezen, hoe pak je dat dan aan, waar moet je beginnen? Classicus Jona Lendering geeft komende zondagen tips. Vandaag deel 5. Samenvatting
Wat te lezen als u besluit u voor het eerst in de Bijbel te verdiepen? Ik zou adviseren: begin niet vooraan in deze bibliotheek van oud-oosterse literatuur bij het boek Genesis, want u haakt dan gegarandeerd af halverwege het tweede boek (Exodus). Lees in plaats daarvan eerst een selectie en lees die chronologisch, zodat u het ideeëngoed ziet groeien. Ik heb in de voorafgaande stukjes (zie onder) daarvan een samenvatting gegeven. In combinatie met de inleidingen die een goede Bijbel (zoals de NBV Studiebijbel) bevat, komt u een heel eind op streek.
De vroegste fase
- Psalm 29: Er zijn 150 psalmen om uit te kiezen. Deze is de moeite waard omdat ze henotheïstisch is, wat wil zeggen dat je maar één god vereert hoewel je niet ontkent dat er verschillende zijn. Zo moet het jodendom zijn begonnen.
- Spreuken 10.1-22.16: een verzameling spreekwoorden uit een door-en-door agrarische samenleving. Als u meer wil lezen, ga dan verder tot 24.22. Dit blok lijkt een bewerking van een oudere, Egyptische tekst, de Instructies van Amenemope.
- Amos: een klassieke donderpreek tegen onrechtvaardig verworven rijkdom, de sociale leer van het jodendom en christendom in een notendop.
- Jesaja 2-9: het kerngedeelte van een collectie die steeds verder uitbreidde rond het thema dat de Joden het uitverkoren volk zijn, dat God van de Joden houdt, dat hij ze soms straft om ze op het rechte pad te houden, maar dat de liefde uiteindelijk altijd blijft bestaan. Een boodschap die het goed zal hebben gedaan in de late achtste eeuw, toen de noordelijke Joodse staat, Israël, door de Assyriërs was onderworpen.
Het Verbond
- Deuteronomium 12-22, 26: een reeks wetsteksten, vermoedelijk uit de zevende eeuw v.Chr., ingegeven door de centralisatie van de cultus voor de ene God in Jeruzalem.
- Jozua, Rechters, Samuël en Koningen: eigenlijk zou je alles moeten lezen, gewoon omdat het een spannend verhaal is, maar lees in elk geval Jozua 1-6, Rechters 1-8, beide delen van het boek Samuël, 1 Koningen 1-13, 2 Koningen 17-19, en vooral 2 Koningen 22-23 (de gevonden boekrol is het zojuist genoemde deel van Deuteronomium)..
Babylonië
- 2 Koningen 24-25: een aanvulling op de Verbondstheologie – God liet de Babyloniërs Jeruzalem innemen omdat hij de zonden van koning Manasse (2 Koningen 21) nog niet had bestraft.
- Klaagliederen: vijf liederen over de ondergang van Jeruzalem, met daarin het idee dat de priesterklasse gezondigd heeft alsmede het stille verwijt aan God dat de bestraffing onrechtvaardig zwaar is.
- Ezechiël 1-11: visioenen over de verwoesting van Jeruzalem en de ballingschap in Babylonië, plus de oproep de eigen zondigheid te erkennen als voorwaarde voor terugkeer naar Jeruzalem. Ezechiël 37 voorspelt deze terugkeer, maar dit visioen is later uitgelegd alsof het zou gaan over de opstanding van de doden.
- Genesis: helemaal lezen, samen met de parallellen in de oud-oosterse literatuur. Voor het Zondvloedverhaal: hier.
- Jesaja 40-46: aankondiging van de terugkeer van de Joden uit Ballingschap. Fenomenale poëzie. Lees ook Jesaja 53, een tekst die door de sekte van de Dode Zee-rollen en het vroege christendom is gebruikt om de gewelddadige dood van de stichter te verklaren: hij stierf voor andermans zonden.
Dualisme
- 2 Samuël 24 (het originele verhaal van de volkstelling van koning David).
- 1 Kronieken 21 (de bewerking).
- Job: een discussie over de vraag hoe het komt dat het kwaad goede mensen treft. Eigenlijk zou je het helemaal moeten lezen, maar lees in elk geval Job 1-7 en 38-42. Let op dat Satan een dienaar is van God en niet zomaar een kosmische anti-kracht.
Universalisme
- Jona of Esther: twee teksten waarin de heidenen er goed vanaf komen.
- Exodus 1-24: het verhaal van de Uittocht uit Egypte. Terwijl de voorgaande teksten vriendelijk zijn over de niet-joodse volken, zijn de Egyptenaren hier door-en-door slecht. Mogelijk een reactie op het universalisme van de twee bovengenoemde teksten.
Verlossing
- Daniël 7-12: een reactie op de vervolging van de joden rond 165 v.Chr. Het einde der tijden is nabij, waarin de doden zullen opstaan en de Mensenzoon het Laatste Oordeel zal uitspreken.
- Lukas: een evangelie, geschreven voor niet-joodse christenen, met een sterk-universalistische boodschap.
Buiten de Bijbel
Eigenlijk zou een selectie van de Dode Zee-rollen en de Henochitische literatuur erbij horen, maar het materiaal is lastig toegankelijk. De volgende twee teksten zijn wel leverbaar en vind ik belangrijk genoeg om te noemen.
- Didache: een korte tekst, geschreven door een groep christenen die de Wet van Mozes bleven onderhouden, documenteert een christendom dat weinig op had met de apostel Paulus.
- Spreuken over de Fundamenten. Joodse wijsheid voor de mensheid: dit is de Nederlandse vertaling van een rabbijns traktaat met een sterk universalistische boodschap.
En verder
Ik rond dit lijstje van “best of the Bible” af met Prediker: uiteenlopende en nogal relativerende beschouwingen over de zin van het bestaan.
—
Eerder verschenen op https://mainzerbeobachter.com/
